نگاهی به ضرورت ها و شیوه های نگهداری گنجینه عکس ها و مدارک شهدا
علی گل دلسوز گنجینه مدارک شهدا از منطقه شرق تهران برایمان می گوید:«هیچ ارگانی به طور ویژه دغدغه اش گردآوری ،حفاظت وروایت این گنجینه نیست.چندی پیش به در منزل شهدای منطقه ما آمدند و خواستند به زور مدارک شهدا را از خانواده هایشان بگیرند! هیچ تضمینی هم ندادند که این مدارک همان طور که هست حفظ و نگهداری شودودر این بین دچار آسیب دیدگی یا تخریب نشود.عده ای اعتماد کردند ومدارکشان را به این افراد سپردند اما بعدا معلوم نشد مدارک به کجا فرستاده شده اند و در کدام آرشیو وموزه نگهداری می شوند؟!»
علی گل که با همت شخصی و همیاری برخی دلسوزان محله شان در حال گردآوری زندگینامه ومدارک اسکن شده 130شهید منطقه محل سکونش است ، ادامه می دهد:«دائما هم از خانواده شهدا گلایه می کنند که در سپردن مدارک شهیدشان به نهادهای زیربط اشتیاقی نشان نمی دهند. در این بین همه ارگان های مسئول خود را دغدغه مند معرفی کرده ولی دست آخر هیچ خروجی قابل استنادی از گنجینه مدارک شهدا توسط آنها را شاهد نیستیم!»
در آرشیو عکس یکی از روزنامه ها که ده ها فریم نگاتیو و عکس های دفاع مقدس داخل پاکت های معمولی روی هم انباشته شده اند ، وقتی فایل مربوطه را باز می کنم ، لایه ای از غبار به حلقم فرو می رود و ناخواسته به سرفه می افتم.به سختی می توانم یادداشتی را که منطقه عملیاتی هر پاکت را مشخص می کند ، بخوانم. چرا که زیر لایه غبار بی رنگ شده است!
محمد حسین حیدری از موسسین انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس نیز نسبت به از بین رفتن عکس های دفاع مقدس به صورت خاموش و بی صدا در پی فعل و انفعالات شیمیایی که در گذر زمان روی عکس رخ می دهد ، هشدار داده و می گوید:« کافی است به آرشیو روزنامه ها و خبرگزاری ها سر بزنید . آنها نه حاضرند گنجینه خود را به دغدغه مندان و آرشیو دارانی که تحت شرایط استاندارد فریم نگاتیو و عکس های دفاع مقدس را نگهداری می کنند ،بسپارند و نه پای میز مذاکره می نشینند تا شیوه های درست نگهداری را آموزش ببیننند. متاسفانه اولویتی برای این مهم قائل نمی شوند. در حالی که مسئولین آرشیو عکس های دفاع مقدس سرگرم پرداختن به اولویت های دیگریند ، زمان کار خودش را می کند و هجوم قارچ ها بر روی فریم ها تخریب های جبران ناپذیری به جا می گذارند.»
حیدری توضیح می دهد :«نگاتیو ها وقتی در پاکت های مستطیل شکل کوچک معمولی برای مدت طولانی نگهداری شوند بر اثر سایشان روی هم بخش هایی از ماده ژلاتینی آنها کنده می شود . گاهی نیز قارچ ها به نگاتیو عکس حمله می کنند. قارچ هایی که اشکال مختلف نظیر بلورهای برفی شکل ، موج های دنباله هم و یا رنگ سبز بر آثار باقی می گذارند. تنها راه نجات این گنجینه آرشیو استاندارد آنهاست.»
هم اکنون برای واردات محافظ پلاستیکی نگاتیوها و عکس ها برگه ای دو هزار تومان هزینه می شود که این هزینه ها جهت آرشیو اصولی گنجینه ضروری است. گام های بلند بعدی تهیه نسخه های دیجیتالی و انتشار آثار در اینترنت برای استفاده عموم و تاثیر گذاری بیشتر عکس ها در بین لایه های مختلف اجتماعی مردم است.
علی فریدونی یکی از مشهورترین عکاسان انقلاب و دفاع مقدس نیز معتقد است عکس به خودی خود می تواند مهمترین ابزار انتقال حقایق جنگ تحمیلی به نسل چهارمی ها باشد.
وی در حالی که یک قطعه از مشهورترین عکس های دفاع مقدس خود را در دست دارد ، برایمان می گوید :« این عکس متعلق به سال 61 منطقه سومار عقبه عملیات مسلم بن عقیل است. آن روز من داشتم با گروهی از سمت تپه ها به سمت چادرهای رزمندگان در دشت ، پایین می آمدم که یکباره هواپیماهای رژیم بعث شروع به بمباران کردن چادرها کردند! از بلندای تپه ها که شاهد مظلومیت بچه های رزمنده و سوختن چادرهایشان بودم ، یاد واقعه عاشورا و سوختن خیمه های سید الشهدا (ع) افتادم. شیشه دوربینم از اشک خیس شده بود. به پایین که رسیدم ، گروهی از بچه های کرج را دیدم .لحظاتی بعد از شهادت همسنگرشان شیون می کردند : قادر چرا ما را تنها گذاشتی ؟! مگر قرار نبود همگی با هم در عملیات شهید شویم؟ آنها کارت همسنگرشان را به نشانه این که راه او ادامه دارد جلوی دوربینم گرفتند و ما حصل این واقعه همین عکس شد. عکس مستند جنگی باید طوری گرفته شود که جزئیات واقعه نظیر حالت چهره رزمندگان در وقت وداع با هم و سایر اطلاعات ریز از عملیات ها را نمایانگر باشد.»
لازم به توضیح است که همین چندی پیش در کنگره ای که به مناسبت رونمایی از کتاب عکس شهدای دفاع مقدس برگزار شد ، خانواده شهید قادر اسدی از کرج مورد تقدیر قرار گرفتند و عکس بزرگ شده مذکور به ایشان از طرف انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس هدیه داده شد.
گزارش : گالیا توانگر - تحریریه گزارش طنین یاس
