نتیجه پایش سلامت روان که در سال های 89 و 90 انجام شد و جمعیت 7 هزار و 889 نفری را مورد مطالعه قرار داد، اعلام می کرد که 6/23 درصد از جمعیت 15 تا 64 ساله کشور به یکی از اختلالات روانی مبتلاهستند. شیوع ابتلابه افسردگی هم در جمعیت مورد مطالعه 6/13 درصد برآورد شده بود. در حالی که مسوولان رصد وضعیت سلامت روان در وزارت بهداشت و همچنین انجمن های تخصصی آسیب شناسی اختلالات روانی در کشور، فاصله بسیاری بین آمار شیوع اختلالات روانی در کشور با آمارهای جهانی نمی بینند اما نکته مهم در نتیجه رصد این آمار آن است که در ایران تعداد زنان مبتلا به اختلالات روانی فاصله معناداری با مردان مبتلا دارد چنان که در نتایج همین پایش هم ذکر شده که 5/26 درصد از زنان و 8/20 درصد از مردان 15 تا 64 ساله کشور دچار یکی از اختلالات روانپزشکی می باشند و شیوع افسردگی هم در زنان، 5/16 درصد اما در مردان 7/10 درصد گزارش شده است.

این آمارها نشان می دهد که شیوع اختلالات روان در زنان ایرانی از رقم نسبتا بالایی برخوردار است که خود گویای خلاء مراقبت‌های بهداشت روانی برای زنان و دختران می باشد. دختران دانش آموزی که در سنین بلوغ هستند و نیاز به توجه و مراقبت های بهداشتی جسمی و روانی بیشتری از سوی مدرسه و خانواده دارند.

مسعود شکوهی مدیرکل مشاوره وزارت آموزش و پرورش نیز در این زمینه معتقد است: « عمده ترین مشکلات حوزه سلامت روان دانش آموزان اضطراب، استرس و عزت نفس پایین است» که ناشی از غفلت اولیاء دانش آموزان و اولیاء مدارس نسبت به مشکلات روانی دانش آموزان می باشد این تفکر اشتباه که جوانان و نوجوانان عاری از مشکلات و نگرانی روانی هستند و براروده کردن نیازهای جسمی و تحصیلی آنها تنها وظیفه والدین و مسئولان است.

1

پدیده خودآزاری، خشونت علیه بدن که از سالیان گذشته به صورت پنهان در مدارس کشور به  ویژه پایتخت مشاهده می شده و مدیران مدارس برای بدنام نشدن مدرسه خود، کمتر در صدد اطلاع رسانی به آموزش و پرورش بودند خود مصداق یکی از مهم ترین مشکلات روحی و روانی است.

اخیراً انتشار تصاویری از خودآزاری دختران دانش آموز در فضای مجازی، وجود این دست رفتارهای روحی و روانی را از پشت میزها و نیمکت ها به فضای جامعه انتقال داده است و متصدیان امور فرهنگی – تربیتی و حتی خانواده ها را دلنگران کرده است. گویی قبل از آن مسئولان مدارس در خواب بوده و چنین دانش آموزانی نداشتند و والدین هرگز وقت نکردند به دست های نوجوانان خود نگاهی بیندازند!

ملیکا مهربان خو که دو سال پیش از هنرستان فارق تحصیل شده است در این زمینه به خبرنگار ما می گوید: « اواسط سال تحصیلی 92 بود که متوجه شدم تعدادی از همکلاسی هایم با خراش دادن دست خود با نوک تیز پرگار یا تیغ، ساق شان را مجروح می کنند! بیشتر این همکلاسی ها با جنس مخالف در ارتباط بودند و بخاطر خیانت پسرها یا برای نشان دادن عشق خود به دوست پسرشان، دست به چنین کارهایی می زدند.

وی ادامه می دهد: « حتی یکی از دختران دانش آموز مدرسه راهنمایی که در نزدیکی هنرستان ما بود – منطقه 14- بالاخره دست به خودکشی زد» !

این دختر جوان،  تقلید از پسران و نشان دادن دل و جرأت خود به دیگران را از دیگر دلایلی می دانست که برخی از دختران را به سمت و سوی خودآزاری می کشاند.

مایانا دانش آموز یکی از مدارس دختران تهران است، او می گوید در کلاس ما 3-2 نفر از بچه ها که اکثرا "دوست پسر" داشته و دوستی شان بهم خورده است، خودزنی می کنند.

این دانش آموز سال هشتم می گوید: از سایر بچه ها شنیده ام که این دخترها قبل از اینکه بدن خود را مجروح کنند از دارو استفاده می کنند! آنها از دانش آموزان ضعیف و پرخاش گر کلاس هستند و معمولا معلم ها کاری به کارشان ندارند.

مایانا معقتد است دانش آموزانی هستند که دوست دارند معلم یا پدر و مادر به آنها توجه خاص داشته باشند یا اینکه سر کلاس بتوانند زورگویی کنند، این بچه ها بیشتر به کارهای خلاف و عجیب روی می آورند در حالیکه اصلا کسی به آنها توجهی ندارد.

1

رشد 12 درصدی بیماران روانی در طی 10 سال زنگ خطر را برای مسئولان حوزه سلامت کشور به صدا در آورده است و آمارها از وجود 12 تا 18 میلیون ایرانی دچار اختلالات روانی خبر می دهد که شایع ترین آنها استرس های اجتماعی و محیط کار است. بنابرگفته کارشناسان روانشناسی و جامعه شناسان منشاء بسیاری از این مشکلات روانی، بحران های اقتصادی و تغییر سبک زندگی افراد جامعه است.

عدم آموزش مهارت های زندگی، برخورد با مسائل و مشکلات، راه های درست و متعارف تخلیه احساسات، تعمیق شکاف های بین نسلی، ترویج افکار غربی به ویژه شیطان پرستی، عدم اعتماد به نفس، مشکل یادگیری، عدم خودباوری، دوستی های نادرست، پوچی گرایی ، افسردگی و اضطراب، خشونت روانی و فیزیکی در خانه و مدرسه،  ارتباط با جنس مخالف و شکست عشقی از مهم ترین مواردی است که دانش آموزان را به سمت و سوی خودآزاری و حتی در مراحل پیشرفته تر خودکشی می کشاند.

بیشتر نوجوانانی که دچار بحران های روحی و روانی می شوند در خانواده هایی با فقر اقتصادی و فقر فرهنگی بزرگ شده اند، اما بخشی از این دانش آموزان در خانواده هایی مرفه و تحصیل کرده بزرگ شده اند و حتی والدین دلیل ناسازگاری و رفتارهای آنها را نمی فهمند!

این نشان می دهد که مقوله بیماری های روحی و روانی من جمله خودزنی مربوط به طبقه خاص نژادی، فرهنگی یا اجتماعی و اقتصادی نمی شود اما بیشتر منابع میزان این پدیده را در دختران 10 تا 19 سال – دوران دانش آموزی- شایع تر اعلام کرده اند.

دکتر امان الله قرائی جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفت وگو با خبرنگار طنین یاس خودآزاری را یک پدیده اجتماعی می داند که تنها جامعه در به وجود آمدنش مقصر است.

وی در ادامه تربیت خانوادگی به ویژه روش های تربیت مادر که فرزند خود را با چه اعتقادات و باروهای دینی پرورش دهد، نوع و شیوه تربیت فرزندان در خانواده،  گروه همالان( همسالان و همپیاله ها)، تبلیغات رسانه های غربی – محصولات ماهواره و اینترنت-، خودباختگی و پوچی گرایی را از مهم ترین دلایل سوق پیدا کردن جوانان به خودآزاری برشمرد.

این استاد جامعه شناس، با بیان اینکه ناامیدی از آینده در مورد ازدواج، مسکن، شغل و .. جوان را به سمت پوچی گرایی کشانده و زندگی را از نظر او بیهوده جلوه می دهد این تفکر باعث بُریده شدن او از خانواده و جامعه شده و حتی او را به سمت خودکشی می کشاند.

قرائی با اشاره به اینکه مهم ترین ویژگی خودآزاران، " خودباختگی" است اظهارداشت: این افراد دچار نوعی آنومی اجتماعی هستند که در هنجارها و ارزش ها سرگردانند یا به آنها پشت پا زده اند و نمی دانند که به دنبال چه چیز هستند این از خود دور شدن ها نوعی بیماری روانی اجتماعی است که باید به آن توجه زیادی نشان داد.

 وی در پاسخ به این سؤال خبرنگار طنین یاس که آیا واقعاً با این افراد با خودزنی به آرامش می رسند، می گوید: « ما در وجود افراد نیستیم اما به نظر می رسد که واقعا با صدمه زدن به خود یا حتی برپایی " جشن خون" به تقلید از شیطان پرستان غربی، آرامش کسب می کنند! چرا که آنها فکر می کنند، دیگر چیزی برای از دست دادن ندارند و تهی از معنویات هستند.»

این جامعه شناس ادامه می دهد برخی از محدودیت ها و محرومیت هایی که قشر دختران را در برخی از مناطق کشور، تحت الشعاع خود قرار داده است باعث شده که آنها آرامش دلخواه را نداشته باشند از این رو به سمت خودزنی یا حتی با احساس اینکه دلیلی  برای زنده ماندن ندارند دست به خودکشی بزنند.  

این استاد دانشگاه در پایان با اشاره به اینکه پدیده اجتماعی خودزنی ، آسیبی است که در جامعه ما هنوز به معضلی بزرگ تبدیل نشده است، خاطرنشان کرد: معضل، معضل است باید به فکر برطرف کردن آن بود چرا که این آغاز یک مسئله اجتماعی بزرگ است و مسئولان، اساتید، اندیشمندان و برنامه ریزان جامعه باید توجه داشته باشند برای اینکه نسلی سالم را تربیت کنند باید شادی های درست را برای جوانان به وجود آورند.

انتهای پیام/ ت