بررسی مؤلفه های قدرت نرم انقلاب اسلامی بر اساس نظریه هارتلند
سه گام طلایی / ایران در گام های سوم، تولید قدرت نرم و تمدن سازی

مصطفی دولت آبادی - کارشناس ارشد اندیشه های سیاسی اسلام

در امتداد توان تولید قدرت نرم؛ گفتمان سازی و ارائه مدل عینی از سبک زندگی اسلامی یکی از اصلی ترین مولفه های قدرت نرم انقلاب اسلامی می باشد که توانسته ایران را به قلب هارتلند جهانی برساند، یکی از شاخص های مهم و اثر گذار در این زمینه ،تبیین و باز تعریف هویت و جایگاه زن و خانواده می باشد، که به طور اخص در حوزه تبیین جایگاه زن در انقلاب اسلامی می توان مولفه های حقیقی را مطرح کرد ، مصادیقی چون حضور اثر گذار زنان در عرصه مبارزات انقلابی قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است.

وقوع انقلاب اسلامی مدل جدید از حکومت داری و ساختار حکومتی و سیاسی را در قرن بیستم به جهان ارائه کرد  .تا آن زمان تمام کشورها و حکومت ها به دو دسته استعمارگر و یا مستعمره تقسیم می شدند که بر اساس آرایش سیاسی حاکم بر دنیا کلیه کشورها به دو گروه کشورهای وابسته به غرب ، لیبرالیسم و یا پیمان ناتو و در نقطه مقابل کشورهای وابسته به شرق ، کمونیسم و یا پیمان ورشو تقسیم می شدند. این فرایند در قرن بیستم تا جایی در فضای بین المللی تثبیت شده بود که بسیاری از نظریه های به اصطلاح علمی مرتبط با مطالعات سیاسی و بین الملل در فضای آکادمیک نیز آن را نهادینه کرده  و هرگونه نظریه خارج از این چهارچوب به شدت مورد سرکوب و نکوهش قرار می گرفت .
انقلاب اسلامی ایران مسیر جدیدی را به صورت عملی در مقابل چشم جهانیان قرار داد مسیری که تا قبل از آن حتی بیان نظری آن در دانشگاه ها و محافل آکادمیک هم مورد قبول نبود؛ حال چه رسد به ارائه مدل عملی آن هم در مقیاس بزرگی چون ایران . آری از همین رو است که امام خمینی (ره) فرمودند:« انقلاب ما انفجار نور بود .» چرا که در فضای تاریک جهان دو قطبی به ظاهر متضاد انقلاب اسلامی ایرن چون نوری دیدگان ملت های آزاده را به طرف خود جلب کرد و امروز پس از گذشت سه دهه این طنین انقلاب اسلامی است که به امواج بیداری اسلامی ملت های منطقه مبدل شده است .
قصد داریم تا در این  مجال مولفه های قدرت نرم انقلاب را بر اساس مدل تحلیلی نظریه هارتلند مورد بررسی قرار دهیم ، نظریه هارتلند در اوایل قرن بیستم توسط "سر هالفورد جان مکیندر "نظریه پرداز انگلیسی تبار مطرح شد ، بر اساس این نظریه منطقه خاور میانه به دلیل منابع عظیم نفت و انرژی و همچنین وضعیت خاص جغرافیایی چون قرار گرفتن در مسیر اروپا و خاور دور به هارتلند و یا قلب زمین تشبیه شده است ، این هارتلند خودش هم دارای یک قلب مرکزی می باشد و آن خلیج فارس و تنگه هرمز می باشد ، همانطور که می دانید دو سوم نفت و انرژی دنیا از مسیر تنگه هرمز مبادله و حمل و نقل می شود پس هر کشوری که به قلب ، قلب زمین تسلط پیدا کند می تواند به محور دنیا مبدل گردد .
بر همین اساس قبل از انقلاب ایالات متحده با پشتیبانی های همه جانبه از رژیم منحوس پهلوی سعی در ایجاد یک پایگاه مهم برای خود در خلیج فارس بوده است ، حمایت های آمریکا از شاه مخلوع در دو سطح انجام میگرفت سطح اول مربوط به حوزه سخت افزاری بوده که بیشتر به مباحث نظامی و امنیتی مربوط می شود، توسعه ناموزون ارتش ایران از مصادیق بارز آن می باشد . از این رو می گوییم "توسعه ناموزون" چرا که شاهد تقویت و تجهیز نیروی هوایی در بخش آفندی تا عالی ترین تجهیزات و جنگنده بمب افکن ها بودیم اما این پیشرفت و توسعه هیچ گاه در سطح نیروی های زمینی و دریایی اتفاق نیافتاده است !چرا که آمریکا برای حفظ منافع تجاری و نفتی خود در منطقه به یک ژاندارم نظامی احتیاج داشت تا فقط از طریق پوشش هوایی امنیتی نفتکش های خود را در خلیج فارس تامین کند و همچنین سپر دفاع هوایی اسرائیل نیز تشکیل شود .
حمایت های آمریکا در سطح نرم افزاری هم حوزه های فرهنگی و اجتماعی را در بر می گیرید حوزه هایی چون سینما ، تلوزیون و دانشگاه ها و نیز ترویج مصرف گرایی و سبک زندگی غربی ، به واقع آمریکا در این سطح به دنبال ایجاد یک جامعه لیبرال در ایران بود و از این کار دو بهره برداری استراتژیک را داشت ، یکی ایجاد یک جامعه مبتنی بر فرهنگ آمریکایی و غربی در همجواری با بزرگترین رقیب سیاسی آمریکا یعنی شوروی سابق و جلوگیری از نشر و گسترش فرهنگ کمونیستی در منطقه و همچنین ایجاد یک جامعه مدل غربی در قلب کشورهای اسلامی جهت جلوگیری از اندیشه های ناب اسلامی و انقلابی در جوامع اسلامی .
خوب مجدد به فضای نظریه هارتلند برمیگردیم ! ...این نظریه در ادامه مبحث قلب زمین سه مرحله را برای کشور حاکم بر این هارتلند مطرح می کند :

مرحله اول  موقعیت ژئوپولتیک می باشد که در این مرحله کشور مورد نظر باید به توان تولید قدرت سیاسی برسد ، خوب این همان مبحث اولیه ما بود که گفتیم انقلاب اسلامی با ارائه مدل عملی جمهوری اسلامی ایران در فضای سنگین دو قطبی جهان توانست به یک تولید کننده مستقل و قدرتمند سیاسی فارغ از گذاره های راست لیبرالیسمی و چپ کمونیستی بپردازد که در شعار انقلابی نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی متجلی شده است .
مرحله دوموقعیت ژئواکونومیک  است که دراین مرحله کشور مورد نظر باید به توان تولید قدرت انرژی و تسلط بر شاه راه نفتی خلیج فارس برسد ، این مرحله نیز در همان دهه اول انقلاب و به خصوص بعد از جنگ تحمیلی محقق شد. البته دیگر صحبت از تسلط ایران بر آب های خلیج فارس و  تنگه هرمز مطرح نیست بلکه امروز ناوشکن های ارتش جمهوری اسلامی ایران در تنگه باب المندب و آب های بین المللی پرچم عزت و افتخار این ملت را برافراشته اند به طوری که هم اکنون بسیاری از شرکت های بزرگ و بین المللی حمل و نقل دریایی جهت تامین امنیت نفتکش ها و کشتی های  تجاری خود در خلیج عدن با نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران وارد مذاکره شده اند .
و اما مرحله سوم ! در واقع مرحله سوم آخرین مرحله تثبیت قلب هارتلند می باشد که به آن موقعیت ژئوکالچر تلقی می شود ، دراین مرحله کشور مورد نظر باید بتوان تولیدقدرت نرم و تمدن سازی برسد ، این همان پیچ تاریخی است که مقام معظم رهبری بدان اشاره کردند ، آری امروز استکبار جهانی از قدرت سیاسی ، نظامی و اطلاعاتی ایران می هراسد. اما این لایه سطحی ترس و هراس دشمن می باشد ، چرا که دشمن از آن تفکری می ترسد که عقبه فکری و فرهنگی این پیشرفت ها ست ، امروز دشمن بیش از آن که از پیشرفت های هسته ایی ایران دندان حقد و غضب به هم بفشراد از آن مکتب و تفکری می ترسد که شاگردانی چون شهید مصطفی احمدی روشن محصول آن می باشند . سخت تر برای دشمن بسط و گسترش این فرهنگ به سایر ملل و کشورهای منطقه و جهان می باشد . جا دارد که اینجا یک لبخند تمسخر آمیز بزنیم به همه آن کوردلانی که هنوز با کمال وقاحت در محیط های دانشگاهی علوم انسانی ما زبان به گستاخی می گشایند و همچنان نظریات کهنه و پوسیده لیبرالیسمی را در حوزه های علوم سیاسی و اجتماعی مطرح می کنند .
لذا در امتداد توان تولید قدرت نرم؛ اصولاً گفتمان سازی و ارائه مدل عینی از سبک زندگی اسلامی و متفاوت از سبک زندگی غربی یکی از اصلی ترین مولفه های قدرت نرم انقلاب اسلامی می باشد که توانسته ایران را به قلب هارتلند جهانی برساند ، یکی از شاخص های مهم و اثر گذار در این زمینه تبیین و باز تعریف هویت و جایگاه زن و خانواده می باشد ، که به طور اخص در حوزه تبیین جایگاه زن در انقلاب اسلامی می توان مولفه های حقیقی را مطرح کرد ، مصادیقی چون حضور اثر گذار زنان در عرصه مبارزات انقلابی قبل و بعد از پیروزی انقلاب که نماد آن خانم مرضیه دباغ میب اشند که بیشترین شکنجه ها را در دوران ستم شاهی متحمل شده و در پاریس نیز از همراهان امام خمینی بودند و بعد از انقلاب هم به همراه آیت الله جوادی آملی حامل پیام تاریخی امام خمینی به گورباچف این اسوه زنان انقلابی یک قرن اخیر توانست نماد یک زن انقلابی و در عین حال عاشق خانواده را به رخ جهانیان بکشد .
مصطفی دولت آبادی - استاد دانشگاه - کارشناس ارشد اندیشه  سیاسی  اسلام -  بررسی مؤلفه های قدرت نرم انقلاب اسلامی بر اساس نظریه هارتلند