متیرا خسروبیک در مقاله خود پیرامون عصر انتظار و ویژگی های زن منتظر آورده است :

مفهوم  انتظار

درباره ی انتظار، توصیفات و توضیحات مختلفی ذکر شده که هیچ کدام بیان کننده ی اصل معنای آن نیستند: اگر در معنای آن گفته شود که انتظار یعنی چشم به راه بودن، این صرفا ترجمه ی لفظ از عربی به فارسی است و نمی تواند تعریف تلقی شود.

اگر خوب دقت کنیم در می یابیم که انتظار، امری کاملا وجدانی است و اگر کسی واقعیت آن را با وجدان درک نکرده باشد، هرگز با توصیفات ذهنی، حقیقت آن را نمی فهمد. انتظار یک مفهوم پایه و بسیط است.معنای انتظار فقط برای شخص منتظر، روشن و آشکار می شود.

یکی از راه های تعریف وجدانی انتظار، بیان برخی از لوازم و آثار آن است.چنان که یکی از منتظران واقعی امام عصر (عج) گفته است:« معنای انتظار عبارت است از یک حالت قلبی و روحی که از آن آماده شدن برای چیزی که در انتظارش هستی بر می آید...»

پس هرقدر انتظار شدیدتر باشد آماده شدن هم بیشتر می شود. انتظار در واقع ترکیبی از دو حالت در شخص است، بیگانگی با وضع موجود و تلاش برای وضع بهتر.

دوره های مختلف انتظار منجی

انسان ها در اداوار مختلف متنظر منجی بودند که با آمدنش بتواند وضع موجود را برایشان بهتر کرده و در واقع با نفس مسیحایی خود ، زمستان عصرشان را به بهاری از عدالت و ایمان و پیشرفت تبدیل کند .

-دوره ی اول )دوره ی پیش از اسلام: در این دوره مردم از سخنان پیامبران پیرامون روز موعود، دو چیز مرتبط به یکدیگر می فهمیدند. اول اینکه زمان تحقق این روز مشخص نیست و فقط وابسطه به اراده ی خداوند متعال است و دوم این که پیامبر که خود سخن از آن روز می گوید، پیشوای آن روز نیست و خداوند او را برای چنان روزی ذخیره نکرده است. بلکه شخص دیگری را در آینده ای بسیار دور برای آن کار برگزیده است و این ماموریت را به او واگذار خواهد کرد.

- دوره ی دوم) دوران بعد از اسلام تا آغاز غیبت صغری:در این دوره انسان ها نقشه و برنامه ی کلی عدالت الهی را از سوی خدای تعالی دریافت کردند، ولی در عین حال، مفهوم انتظار با معنایی که در دوره ی قبل داشت تفاوتی نکرد و آن چنان نبود که مردم آرزوی فرارسیدن ناگهانی آن روز را داشته باشند، بلکه افراد مؤمن باور داشتند که در آینده ی دوری این مطلب تحقق می یابد و آن روز شکوهمند فرا می رسد.

اما انتظار در دوران ائمه (ع) :در آن دوران هم انتظار به همان معنا و مفهوم زمان رسول خدا (ص) بوده است. این برداشت را می توان از این جمله مهدی هفتمین نفر از فرزندانِ پنجمین نفرِ آن ها است. در زمان ائمه (ع) برخلاف زمان پیامبر (ص) انتظار ظهور حضرت را در میان مردم به فراوانی می بینیم، هم در بین شیعیان و پیروان ائمه و هم در میان غیر شیعیان.

- دوره سوم )غیبت صغری:در این دوره حضرت به صورت پنهانی می زیست و شیعیان خود را رهبری می فرمود و بدیهی است که در این زمان، شیعیان هرلحظه انتظار ظهور حضرت را داشتند. زیرا حکومت های وقت بر آن ها ستم می کردند و از طرف دیگر، آن ها به حضور حضرت یقین داشتند و می دانستند که آن حضرت از تمام اوضاع و احوال آشفته و پریشان جامعه آگاه است.

-دوره ی چهارم )دوران غیبت کبری:انتظار در این دوره به معنای چشم به راه بودن و در انتظار ظهور و برپایی روز موعود در هر لحظه و هر روز بودن است. زیرا ظهور تنها وابسته به اراده ی خداوند است .

اثار و نتایج سازنده انتظار

در هر کدام از این دوره ها فرد باید از لحاظ عقیدتی و روحی و رفتاری برای ظهور امام زمان(عج) آماده کند.  کسب این معرفت ها که در واقع نزدیک شدن فرد به حالت یک منتظر واقعی است می تواند نتایجی فردی و اجتماعی را در جامعه مهدوی به نمایش بگذارد که می توان به صورت خلاصه به .

  1-دستیابی به خیر دنیا و آخرت

2-به ارمغان آوردن خیر و نیکی برای هم کیشان و هم نیان خود

3-یه ارمغان آوردن نیکی ها برای عموم انسان ها

4-سهیم بودن در ایجاد شرایط ظهور که موجب جلب رضایت بقیة اله (عج) می شود.

آثار سازنده انتظار

1-خودسازی فردی:انتظار مصلح جهانی به معنای آماده باش کامل فکری و اخلاقی، مادی و معنوی، برای اصلاح همه ی جهان است. تنگ نظری ها، کوته بینی ها، کج فکری ها، حسادت ها، اختلافات کودکانه و نابخردانه و به طور کامل هرگونه نفاق و پراکندگی با موقعیت منتظران واقعی سازگار نیست.

2- خودیاری های اجتماعی:منتظران راستین در عین حال وظیفه دارند تنها به خویش نپردازند، بلکه مراتب حال یکدیگر باشند و علاوه بر اصلاح خویش در اصلاح دیگران نیز بکوشند.

3- حل نشدن در فساد محیط:هنگامی که فساد فراگیر می شود و اکثریت یا جمع کثیری را به آلودگی می کشاند، گاهی افراد پاک در یک بن بست سخت روانی قرار می گیرند بن بستی که از یأس سرچشمه می گیرد و تنها چیزی که می تواند آن ها را به مقاومت و خویشتن داری دعوت کند و نگذارد در محیط فاسد حل شوند امید به اصلاح نهایی است.

4- رابطه ی عاشقانه با پروردگار:آیات متعددی در قرآن و روایات بسیاری از پیامبر اکرم (ص) در شان گروهی از شیعیان علوی نازل شده است که در آخرالزمان پدیدار خواهند شد. یکی از این آیات شریف، آیه ی ذیل است:

« ای کسانی که ایمان آورده اید! هرکس از شما که از آیین خود باز گردد بداند که خداوند به زودی قومی را بر می انگیزاند که ایشان را بسیار دوست دارد و آن ها نیز خداوند را دوست می دارند و در برابر مؤمنان سرافکنده و فروتن و در مقابل کافران سرافراز و مقتدرند ».

5- فروتنی در برابر مؤمنان و ایستادگی در مقابل کافران:در همین آیه بعد از ذکر این عشق پاک دوطرفه علامت آن را چنین بیان می کند: در برابر مؤمنان متواضع و فروتنند و در مقابل کافران گردن فراز و مقتدرند.

اما به راستی در جامعه مهدوی ، زنان منتظر به عنوان سازندگان و تربیت کنندگان عاشقان مهدی علیه السلام چیست ؟ آیا زنان نیز در جرگه اصحاب منتظر و منتظران واقعی حضرت قرار می گیرند؟ در این صورت ویژگی های بانوی منتظر کدام است ؟

*حضور 50 زن در بین یاران امام زمان(عج)

- ام سلمه از پیامبر(ص) چنین روایت کرده است: «یعوذ عائذ من الحرم فیجتمع الناس الیه کالطیر الوارد المتفرقة حتی یجتمع الیه ثلاث ماة واربعة عشر رجلا فیه نسوة فیظهر علی کل جبار و ابن جبار»، در آن هنگام پناهنده‌ای به حرم امن الهی پناه می‌آورد و مردم همانند کبوترانی که از چهار سمت به یک سو هجوم می‌برند، به سوی او جمع می‌شوند تا اینکه در نزد آن حضرت سیصد و چهارده نفر گرد آمده که برخی از آنان زن هستند که بر هر ستمگر و ستمگر زاده‌ای پیروز می‌شوند.

*رجعت گروهی از زنان در دوران ظهور

گروه دیگر از یاوران حضرت مهدی(عج) زنانی هستند که خداوند به برکت ظهور امام زمان(عج) آن‌ها را زنده خواهد کرد و بار دیگر به دنیا رجعت خواهند کرد، این گروه دو دسته‌اند: برخی با نام و نشان از زنده شدن‌شان خبر داده شده و برخی دیگر فقط از آمدن‌شان سخن به میان آمده است. در منابع معتبر اسلامی نام 13 زن یاد می‌شود که به هنگام ظهور قائم آل محمد(ص) زنده خواهند شد و در لشکر امام زمان به مداوای مجروحان جنگی و سرپرستی بیماران خواهند پرداخت.

طبری در «دلائل الامامه» از مفضل بن عمر نقل کرده که امام صادق(ع) فرمود: همراه قائم آل‌محمد(ص)، سیزده زن خواهند بود، گفتم آن‌ها را برای چه کاری می‌خواهد؟ فرمود: به مداوای مجروحان پرداخته، سرپرستی بیماران را به عهده خواهند گرفت. عرض کردم: نام آن‌ها را بفرمایید، فرمود: قنواء دختر رشید هجری، ام ایمن، حبابه والبیه، سمیه (مادر عمار یاسر)، زبیده ام خالد احمسیه، ام سعید حنفیه، صیانه ماشطه، ام خالد جهنیه، این گروه سیزده نفری رجعت خواهند کرد و خداوند برای قدردانی از آن‌ها، به برکت امام زمان آن‌ها را زنده خواهد کرد.

در این روایت امام صادق(ع) از آن سیزده زن فقط نام نه نفر را یاد می‌کند، در کتاب «خصایص فاطمیه» به نام نسبیه، دختر «کعبه مازینه» و در کتاب «منتخب البصائر» به نام «وتیره» و «احبشیه» اشاره شده است.

*گروه آخر: بانوان منتظر

چهارمین گروه یاران امام زمان(عج) بانوان پرهیزکاری هستند که پیش از ظهور حضرت حجت(عج) رحلت کرده‌اند، به آن‌ها گفته می‌شود: امام تو ظاهر شده است، اگر مایلی می‌توانی حضور داشته باشی، آنان نیز به اراده پروردگار زنده خواهند شد، رجعت زنان مربوط به گروه خاصی نیست و هر بانویی خود را با خواسته‌ها و شرایط زندگی در حکومت مهدی(عج) تطبیق دهد، ممکن است در آینده از رحمت خداوندی بهره‌مند شده، برای یاری امام زنده شود.

مرحوم حاج میرزا محمد تقی موسوی اصفهانی در کتاب ارزشمند «مکیال المکارم» تا هشتاد وظیفه برای منتظران ذکر کرده است. از آن جا که تبیین همه وظایف در این محدوده نمی گنجد به تعدادی از مهمترین آن ها اشاره می کنیم.

1- تحصیل معرفت نسبت به مقام والای حضرت ولی عصر

اولین و مهمترین وظیفه، کسب معرفت نسبت به وجود مقدس امام عصر است. آن چنان که در روایاتی که از پیامبر و ائمه (علیهم السلام) نقل گردیده، آمده است: «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیة»

مؤلف کتاب مکیال المکارم می فرماید: «... شناخت امام زمان جز به دو امر حاصل نمی گردد: اول شناختن امام به نام و نسب، دوم شناخت صفات و خصائص او و تحصیل این شناخت از اهم واجبات است».

2- تهذیب نفس و دوری از گناهان

در روایتی از امام صادق(علیه السلام) آمده است: «من سره أن یکون من أصحاب القائم فلینظر و لیعمل بالورع و محاسن الاخلاق و هو منتظر»هرکس دوست دارد از یاران قائم باشد باید که منتظر و پرهیزکار باشد و با اخلاق نیک رفتار نماید و در این حال او منتظر است.

3- دلبستگی و پیوند با مقام ولایت

حفظ و تقویت پیوند با مقام ولایت و تجدید عهد با آن حضرت، یکی دیگر از وظایف مهم منتظران است تا با چنین عهد و پیمانی ناگسستنی برای یاری حضرتش تا پای جان بایستند و هرگز تن به رکود و ذلت و ظلم و بی عدالتی ندهند.

4- تحصیل آمادگی برای ظهور حجت حق

یکی دیگر از این وظایف، کسب آمادگی های نظامی و غیرنظامی برای یاری و نصرت امام زمان است. امام موسی کاظم (علیه السلام) می فرمایند: «من ارتبط دابة متوقعا به امرنا و یغیظ به عدونا و هو منسوب الینا ادر الله رزقه و شرح صدره، و بلغه امله و کان عونا علی حوائجه»[هرکسی اسبی را به انتظار امر ما نگه دارد و به سبب آن دشمنان را خشمگین سازد و او به ما منسوب باشد خداوند روزیش را فراخ گرداند و به او شرح صدر دهد، او را به آرزویش برساند و در رسیدن به خواسته هایش یاری کند و به همین دلیل بوده است که در گذشته منتظرینی وجود داشته اند که هماره با خود سلاح و اسبی داشتند که آن را برای در رکاب امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) بودن تهیه کرده بودند.

ذکر این مطلب حائز اهمیت است که از آن جا که آمادگی رزمی و نظامی، بیشتر با روحیه مردان سازگاری دارد و زنان از این نظر معافند، باید به گونه ای دیگر که موجب رضای خدا و امام زمان باشد برای قیام حضرت بقیه الله کسب آمادگی نمایند. بدین صورت که زنان باایمان و عفیف با خوب شوهرداری کردن و تربیت فرزندان شجاع و سلحشور یاران باوفایی برای امام (علیه السلام) بپرورانند. همچنین آنان، با تبلیغ فرهنگ انتظار و دادن روحیه یاری گری امام عصر (علیه السلام) به مردان، کسب علم و دانش و... آماده ظهور آن مهر تابان گردند.]

و اما در خصوص ویژگی های زن مسلمان منتظر که کمتر، از آن در کتب مربوط به انتظار سخن به میان آمده است باید گفت که زن منتظر همان زن مسلمان و باایمانی است که حقیقت اسلام را به خوبی دریافته است و با جان و دل دستورات آن را فراگرفته و به آن ها عمل نموده است. زن منتظر، بانویی است که ویژگی های یک زن مسلمان متدین و عفیف را داراست و در عین حال، با تمام وجود، بامعرفت و اعتقاد کامل، انتظار فرج را دارد. زن منتظر برای تحقق امر ظهور باید تحولی اساسی در فرهنگ بوجود آورد و با رشد ایمان و معنویت در خود، تبلیغات مسموم طاغوتیان را خنثی نماید، تا افتخار و لیاقت پرچمداری و یاریگری امام عصر را پیدا کند؛ چراکه تحول و انقلاب عظیم مهدوی جز با همکاری زنان صورت نخواهد پذیرفت.

زن مسلمان، در مقام انتظار، باید با ارائه الگوی برتر از یک زن کامل، ارشادگر سایر زنان گردد، تا دنیا شاهد قدرت عظیم فرهنگی و دینی زنان باشد و همگان بدانند همچنان که زنانی در سقوط پرچمدار هبوط نفس انسانی اند، در معنویت نیز بانوانی مؤمن و با استقامت پاسداری از دین را به عهده داشته و با پرورش فرزندانی که یاور انقلاب مهدوی اند، زمینه را برای تحولی بزرگ و جهانی فراهم می آورند. لذا زن منتظر با خودسازی و تهذیب نفس به ترتیب فرزندان خود همت می گمارد و با تفهیم فرهنگ انتظار به آنان، آگاهی های لازم در خصوص انتظار و ظهور حضرت حجت (علیه السلام) را به ایشان می آموزد تا یاورانی پاک و شجاع برای یاری بقیه الله الاعظم (عجل الله تعالی فرجه) بپروراند.

حجاب نمادی از انتظار

یکی از ویژگی های بارز یک زن مسلمان و منتظر رعایت حجاب اسلامی است. زن باایمان و منتظر با پیشه ساختن عفت و حجاب، ضمن تأمین سلامت جامعه سعی می کند به چنان درجه ای از تعالی و تکامل نایل آید که افتخار منتظر حقیقی بودن را داشته باشد و بااثبات این مطلب که با اتصال به راه ولایت و با پیروی از فاطمه زهرا که خود تجسم عینی عفت و حجاب بود، به خودباوری و تعهد رسیده، و با انتخاب ظاهری پاک و معنوی علاوه بر باطنی مطهر و روحانی، بسان سربازی وفادار و متعهد آمادگی خویش را در جهت شرکت در انقلاب عظیم مهدوی اعلام می نماید.

علاوه بر آن، زن منتظر در صحنه عمل به اوامر الهی، به دیگرسازی نیز می پردازد. لذا در عصر کنونی، که هر روز شاهد زنانی بدحجاب با قیافه ای بزک کرده که آگاهانه یا از روی نادانی به ترویج و اشاعه فرهنگ مبتذل و منحط بیگانه می پردازند و در ملأ عام ظاهر گشته و جوانان را به سوی پرتگاه های سقوط و تباهی می کشند، بر زنان مؤمن منتظر است که با پرداختن به امر معروف و نهی از منکر از فساد جامعه جلوگیری نمایند.

زنان فرزانه و اندیشمند جامعه اسلامی باید با ترویج و تبلیغ هرچه بیشتر دین، خودباوری و معنویت را در بین سایر زنان تقویت نمایند و به آنان تفهیم کنند که مادامی که قلب و روح را از انواع گناهان پاک نسازند و ظاهر خویش را نیز مطابق به فرامین الهی درست ننمایند، لیاقت یاری گری و عنایت حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه) از ایشان سلب خواهد شد و هر روز بلکه هر لحظه بر فاصله آنان با جان عالم خلقت، مهدی موعد (عجل الله تعالی فرجه) افزوده خواهد شد. لذا دست یافتن به فیض عظیم یاوری و دیدار روی دوست، تهذیب نفس و خودسازی و دیگر سازی می طلبد.

 منابع :

 مفهوم واقعی انتظار در عصر حاضر  , خدیجه هاشمی

ترجمه و تلخیص کتاب "مکیال المکارم " حاج میرزا محمد تقی موسوی ، انتشارات مسجد مقدس جمکران