نگاهی بر ایتام نوازی حسین بن علی(ع) و نواخته شدن ایتام وی قبل و بعد از عاشورا
قملدون:
تاریخ خیام، ابا عبدالله الحسین را می توان به قبل از ظهر عاشورا و بعد از ظهر عاشورا تقسیم کرد. دو دفتر سپید و سرخ، با دو سرفصل1) حفظ حریم و امنیت بانوان و کودکان با حضور علمدار دشت کربلا و سایر مردان لشکر خوبان و 2) شکسته شدن حریم و امینت بانوان و کودکان با کشته شدن علمدار و سایر یارانش...
بارقه های امید تا غروب خورشیدگون سید اهل بهشت، همچنان باقی است تا زمانی که ذوالجناح با سری افکنده به سوی خیمه گاه می آید و دفتر سپید، آخرین برگش در آتش قهر و کین یزیدیان ورق که نه! می سوزد.
کودکان بیش از همه دل نگران و گریانند، تجربه ای سخت است هموار کردن درد یتیمی با درد تازیانه و پاره شدن گوشواره ها...
کاروان اسرا که به راه می افتد، دفتر سیاه هم به تاریک ترین ورق های خود می رسد.
کاروانیان علاوه بر زخم های سر و صورت و تاول های نشسته بر پا به دل دردی ناگفته و به سر سؤالی بزرگ دارند...
اگر به راستی ما یتیم هستیم پس کو دست نوازشی و کجاست نگاه مهربانی که بنی هاشم بخصوص خاندان امامت بر ایتام داشتند.
رقیه(س) در ذهن می آورد آن روز که پدرش خواهرزاده اش "حمیده" – دختر مسلم بن عقیل – را بر زانو نشاند و چنان محبت کرد که "حمیده" با زبان نوازش و التفات فهمید که دیگر پدر ندارد. او به خوبی یادش می آید که حسین (ع) به حمیده فرمود:« اگر پدر نسیت من به جای پدر تو، دخترانم به جای خواهران تو و پسرانم به جای برادران تو هستند» و اینچنین حمیده یتیمی امیدوار شد.
زنان حرم در تب و تاب ضعف بدنی کودکان که حاصل ساعات طولانی تشنگی و گرسنگی است به خوبی به یاد دارند زخم های پینه بسته دوش حسین بن علی(ع) وقتی شبانه کیسه های نان و خرما به منزل ایتام و بیوه زنان می برد... و اینک باید محسن بن حسین(ع) (1) در حوالی کوه "جوشن" بخاطر گرسنگی و تشنگی مادرش سقط شود.
بعد از دفن شهدای کربلا درباره وجود برخی از زخم ها در بدن امام حسین(ع) که ربطی به جنگ نداشت سؤال شد و امام سجاد(ع) فرمودند:« آن زخم ها، جای کیسه های نان و خرمایی بود که پدرم به منزل مستمندان و ایتام می برد»
توجه به ایتام یکی دیگر از درس های عاشوراست. مؤلفه ای که امام حسین(ع) به زیبایی در طول سفر کربلایی و حتی قبل از آن، عملی کرده بود. فرهنگی که با حادث شدن واقعه عاشورا و برخورد های غیرانسانی امویان با ایتام، متوجه کم رنگ شدنش فقط قریب 50 سال بعد از پیامبر(ص) می شویم.
بدون شک یکی از اهداف امام حسین(ع) در قیام عاشورا و احیاء دین جدش، توجه به ایتام و اکرام آنها بوده است.
کوران حوادث تلخ ظهر عاشورا این امام همام را در عشق ورزیدن به یتیم برادر، حفظ جان و معافیت از جنگ فرزندان باقی مانده از یاران شهیدش چون فرزندان مسلم بن عَوْسَجه و جنادة بن کعب انصارى که با اجازه مادرانشان اذن جنگاوری گرفتند، غافل نکرد.
تکریم ایتام در مکتب عاشورایی بر پایه دلایلی چون
الف) اجرای دستورات دین مبین و احیای خلق کریم نبوی
خداوند در آیه 83 سوره مبارکه بقره می فرماید :« از بنی اسرائیل میثاق گرفتیم که خدای متعال را عبادت کنند و به پدر و مادر احسان کنند و با یتیمان ..» وقتی بنی اسرائیل به ملاطفت با ایتام امر می شوند باید اندیشید که امویان پیرو چه مکتبی بودند که رقیه(س) را تاب تحمل آن نبود.
در احادیث زیادی پیامبر اکرم (ص) بر اکرام ایتام تأکید داشته اند. ایشان می فرمایند:« « کسی که متکفل یتیمی سود و به خانه ببرد و در خوردنی ها و نوشیدنی ها شریک خود گرداند البته پاداش او بهشت است» و یا در حدیث دیگری می فرمایند:« بهترین خانه ها شما خانه ای است که در آن یتیمی، مورد احسان و عطوفت باشد و بدترین خانه های شما خانه ای است که در آن به یتیمی بد رفتاری و ظلم شود.» و در حدیثی دیگر از ایشان آمده است: کسی که دست نوازش و محبت بر سر یتیمی بکشد به عدد موهایی که از زیر دستش گذشته خدا به او پاداش عنایت می کند.»
ب) ابعاد اجتماعی اکرام ایتام
اگر دلایل مستحکم آیات و روایات را در کنار دلایل اجتماعی قرار دهیم بر بعد روانشناختی ایتام نوازی نزدیک می شویم. یتیم یعنی کسی که پدر از دست داده است. پدر مدیر اقتصادی، برپا کننده امنیت، پشتوانه رشد اجتماعی کودک، الگوی فردای پسران جوان و ... در خانواده است. حال اگر در نبود این عضو مؤثر، جانشینی شایسته از جنس پدرانه نداشته باشیم بر سر پرورش شخصیت اجتماعی کودک چه می آید و ائمه اطهارعلیهم السلام، تضمین اجرایی این بعد را با پیوند به آیات و روایات بیمه کردند.
ج) شاخصه ای دیگر در پیروزی جنگ روانی
کاروان اسرا منزل به منزل رفتند، چهل منزلگاه اعتکاف در شهر نامردمی ها بود. جوانان شهرها اگر به یاد نداشتند که پیامبر (ص) با یتیمان چگونه برخورد می کرد، پیرمردان و پیرزنان زیادی بودند که سنت نبوی در اکرام ایتام را به یاد داشتند. بودند کسانیکه داستان شب گردان کیسه به دوش کوفه برای ارتزاق یتیمان را شنیده باشند و پدرانی بودند که خاطره خوش بازی کودکیشان را با علی (ع) به یاد می آوردند؛ آن وقت که کودکی یتیم بودند...
این تفاوت ها تلنگری بود بر وجدان به خواب رفته برخی از مسلمان نماها .. و اینچنین بود که ایتام لشکر حسین بن علی، دستگاه عریض و طویل بنی امیه را به چالش کشید.
د) ترمیم درد یتیمی با خاطرات
امام حسین (ع) خوب می دانست بر سر زنان و کودکان حرمش چه خواهد آمد. طبل جنگ اگر چه بدصدا و لرزاننده دل و پیام آور سخت ترین روزها بود، اما چه چیزی مرهم تر از خاطره خوش به جا مانده از پدر می تواند حداقل دختری سه ساله را تا ویرانه شام صبر و طاقت دهد.
خب است بدانیم! محرم نمی آید تا ما فقط فرصتی برای عزاداری داشته باشیم، تا فقط بگریانیم و بگریم ؛ امام حسین (ع) بی نیاز از این ماجراهاست، محرم هر سال برای یادآوری این نکته در تقویم ورق می خورد تا سبک زندگی اسلامی با انجام تمامی دستوراتش احیا شود.خلاصه کردن محرم در سوگواری ظاهری ظلم به امام حسین (ع) و تحقیر قیام ایشان است.
انتهای پیام/
پی نوشت:
حضرت محسن بن الحسین علیهما السلام کیست؟
