قلمدون:

این روزها صبحت درباره کتاب و کتابخوانی داغ داغ است . روز کتاب و کتابخوانی بهانه ای است تا ذوق و سلیقه هر قلم به دست را به سوی چرایی وضعیت کتاب و کتابخوانی و چگونگی نهادینه کردن این ارزش در جامعه بخصوص در بین نسل جوان و دانشجو ، جلب کند  . 

وقتی برای درک بهتر اهمیت این موضوع و شروع بحث، سراغ منابع می روی  باز هم کتاب  با موضوعات احادث ، نظریات و توصیه های مختلف بزرگان در باره ارزش کتاب و اهمیت کتابخوانی، کمک حالت می شوند.  توصیه هایی که گاه از لسان بزرگان دینی و زمانی از نظرگاه دانشمندان علوم مختلف نقل شده است. اما صحبت اینبار من از ایران است و دیار دانشمندان و مردمان دانش دوستش .

 اگر به این موضوع در فازی ملی، دینی و تاریخی توجه کنیم؛ بی شک نتیجه خواهیم گرفت که مطالعه  و کسب علم در اسلام و در میان مردمان کشور ما از جایگاه بالای برخودار است. این مسئله در نزد پیامبر و ائمه معصومین تا حدی مهم بوده است که نه تنها مسلمانان را به مطالعه کتب مختلف ، بلکه حفظ دست نوشته ها و به خاطر سپردن آنها توصیه کرده اند. امام صادق (ع) فرموده اند : «مطالعه ی بسیار و پی گیر در مسائل علمی ، باعث شگفتی عقل و تقویت نیروی فکر و فهم است.

با این نگرش می توان گفت :کتاب به عنوان یک منبع  مکتوب تلاش های علمی ، فرهنگی ،‌تاریخی و ادبی یک کشور در واقع میراث ارزشمند نسل های گذشته ایست که سینه به سینه آن را حفظ کرده اند تا به ما برسد و شکوفایی تدبر و تعقل نیروی انسانی را به ارمغان بیاورد. پس ارزش آن زمانی برای ما مشخص خواهد شد که ورق به ورق نه سطر به سطر، کلمه به کلمه آن را با جان و دل بخوانیم و احساس زندگی و نشاط را از حکمت های نهفته در آن بدست بیاوریم .
در این نگرش، اگر توانستیم با ساعتی مطالعه آرامش روح و اطمینان خاطر، در همصحبت شدن با دوستی راستگو و درستکردار را کسب کنیم ؛ آن وقت است که ارزش کتاب و کتابخوانی را درک کرده ایم. 

از سویی دیگر نشستن پشت میز مطالعه و چشم دوختن به لغات نوشته شده در کتاب، ‌زانوی تلمذ زدن در برابر نویسنده، دانشمند و صاحب علمی است که یا دیده از جهان فروبسته است و یا با وجود فرسنگ ها دوری از ما و به زبان خودمان ، مسیر رسیدن به علم و تجربه اش را به اندازه باز کردن جلد کتابش کوتاه کرده و بی هیچ خستی علمش را در اختیار ما قرار داده است . در این صورت کتاب برای ما معلمی ساده و صمیمی می شود که فقط کافی است با مهربانی و از سر نیاز و عشق در محضرش نشسته و از زبان فصیحش فیض ببریم .  
حال ، با توجه به اینکه مردم  ایران نیز  برای دانشمندان و دبیران و شعرا و نویسندگان خود ارزش بالایی برخوردار بوده و هستند و آنها را در زمره بزرگ مردان کشور محسوب می کرده و می کنند و در ادوار مختلف مورخین و کتبا در دیوان شاه جایگاه بالایی داشته و اکنون در کرسی دانشگاه ها و مراکز علمی جایگاه بالایی دارند ؛ توقع می رود که با همان دید به کتاب ها و دست نوشته های آنها به عنوان دروازه ای به سوی جهانی از معرفت و دانش قدیم و بهترین ابزار برای رسیدن و رصد کردن علوم جدید در دنیای پیش رو توجه  کنند . توجهی که باید عاری از هر گونه دغدغه ذهنی در جهت خرید و در اختیار داشتن این گنجینه معنوی باشد .
باید در نظر داشت ؛ عدم توجه به کتاب و کتابخوانی و نهادینه نشدن این فرهنگ متعالی در کشور دانشمند خیز ایران زمین، نوعی محرومیت و سلب توفیق از آموختن و یادگرفتن جدیدترین علوم و تجربه قریب ترین احساسات و دریافت بهترین انرژی  برای زندگی کردن است.
جای تأسف بسیاری است کشور جوان ما که دانشجویان زیادی دارد و در سر آمال رسیدن به جایگاه های متعالی را در سر می پروراند از زمره کشورهایی محسوب می شود که درصد مطالعه در آن بسیار کم است و کودکان آن به اندازه کافی با کتاب مونس نبوده و نیستند.
از نیمه دوم دهه 50 تا دهه 60 شمسی، که "یونسکو "موضوع کتاب و کتابخوانی را مورد توجه قرار داد و آن را یکی از مختصات توسعه اقتصادی کشورها  معرفی کرد؛ توجه بسیاری از ملت ها و کشورها به این قضیه جلب شد و راهکارهای زیادی را برای نهادینه کردن آن مطرح کردند . راهکارهایی که در کشور ما باید  از چند بعد مورد بررسی قرار بگیرند .
1 ) برنامه ریزی ها و راهبرد های ملی که باید از طریق سازمان های مختلف، کارشناسی شده مورد  توجه قرار بگیرد. حلقه گم شده ای که در ایران اسلامی شامل تألیف، نشر، برپایی و تجهیز کتابخانه های عمومی و ... است.
2) دسترسی نسل جوان بخصوص دانشجویان به کتاب های مفید با عناوین خوب با قیمت هایی مناسب و ارزان ؛ که انگیزه های کتابخوانی را بالا می برد .( دانشجویی که پول توجیبی خود را از والدین دریافت می کند یا باید هزینه بالای تحصیل در مرکز آموزشی را تأمین کند؛ قطعا خرید کتاب ها با قیمت بالا برایش ممکن نیست. غم انگیز تر اینکه برخی از کتاب های  داستانی که بیشتر شبیه خاله خانم نویس هاست و در بیشتر آنها نویسنده هنوز در دهه های قبل از 50 سیر می کند تا بتواند محیط باز با روابطی بازتر در پوشش را جهت جلب مخاطب انتخاب می کند و یا بسیاری از کتاب ها با عناونی مثل اینکه ( رازهای زندگی زناشویی ) ( آنچه زنها باید از مردان بدانند) ( آنچه مردان باید از زنان بدانند) ( رازهای زیبایی و...) ( ورود خانم ها ممنوع) ( ورود آقایان ممنوع ) و...  با قیمت هایی نازل در دست نوجوانان قرار دارد یا در پشت ویترین برخی از کتاب فروشی ها کتاب هایی یافت می شود که مکتب و دیدگاه و جایگاه سیاسی و اجتماعی نویسنده برای ما مردود است .
فارغ از این صحبت ها ....

اگر بخواهیم به چرایی عدم توفیق کتاب در باز کردن جایش در دل ها توجه کنیم؛ نقش خانواده بسیار پر رنگ دیده  می شود .چرا که زیر بنای عادت به خواندن و نوشتن از خانواده در دوران کودکی هنگامی که کودکان قصد خواب دارند یا زمانیکه جایزه ای از سوی ما دریافت می کنند؛ ساخته می شود و بعد هم  آموزشگاه ها و مدارس و ... باید بازوی محرک ومؤثر در این قضیه باشند.

امروزه این بحث بسیار چالش برانگیز تر و موشکافانه تر باید مورد بررسی قرار بگیرد چرا که ما با انفجار اطلاعات روبرو هستیم و بنگاه های مختلف خبری و اطلاعاتی ذهن جوان و ناپخته کودکان و نوجوانان ما را هدف قرار داده اند و آنچه در سر می پرورانند ؛ پرورش خلاقیت و استحکام شخصیت و اقتدار علمی کشور ما نیست .
امروزه کودکان با سرعتی وصف ناپذیری با سادگی کودکانه خداحافظی می کنند و وارد دنیای هفت رنگ بزرگ تر ها می شوند در حالیکه  امن ترین پناهگاه و روشن ضمیر ترین و قابل کنترل ترین ابزار برای بروز شدن با توجه به معیارهایی مانند : سن ، علایق، نیازها و...شان ؛ کتاب است .
باید توجه داشت ؛ اگر عشق به مطالعه از کودکی در انسان پدید نیاید و مطالعه به یک نیاز معنوی در زندگی اش تبدیل نشود، ذهن  او در جوانی تهی خواهد بود و آن وقت است که سادگی و بی تجربگی جوانی، راه را برای نفوذ بدی ها باز می کند و گوشه های زشت طبیعت انسان آشکار می شود.

این واقعیتی غیر قابل انکار است که رشد و توسعه تمدن ها و بزرگی افکار یک جامعه، ریشه در رشد فکری و فرهنگی ان جامعه دارد و گرایش به مطالعه از شاخصه های مهم پیشرفت هر کشور به شمار می آید ؛ چرا که بدون رشد فرهنگ کتابخوانی در جوامع، نمی توان به رشد هیچ تمدنی دل خوش کرد. باید تأکید کرد که علیرغم رشد رسانه های گوناگون جمعی تاکنون هیچ رسانه ای نتوانسته است نقشی را که کتاب در رشد تمدن ها داشته است، ایفا کند.
قطعا از همین رو بوده است که در قران کریم 322 بار کتابت در 37  صحیفه مختلف بکار رفته است. اما افسوس که در کشورهای در حال توسعه که قریب 80 درصد جمعمیت جهان را تشکیل می دهند و کشورهای مسلمان هم از این طایفه هستند! درصد تولید کتاب و ساعاتی که صرف مطالعه می شود بسیار پایین است.مخصوصا در کشور ما که هزینه های بالای چاپ و گرانی ورق و کاغذبازی های زیاد شاید این انگیزه را بسیار کم می کند و در نتیجه میل به مطالعه هم کم می شود و این اتفاق نا مبارک در عصر تکنولوژی رسانه‌ای که معنای کتاب را از اوراق به هم چسبیده جدا کرده است و با تنوعی عجیب اینترنت، cdهای فشرده، مجلات، روزنامه‌ها و کانال‌ها و شبکه‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای که نقش انتقال اطلاعات  را بر عهده دارند و نانوتکنولوژی با عرضه حافظه‌های گوشی‌های موبایل و mp3 و انواع مختلف رایانه‌ها سخت به کار انتقال اطلاعات مشغولند ؛ رخ داده است .   
رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‏اللّه‏ درباره وضعیت کتاب و کتاب‏خوانی در کشور، دردِ دل‏ها و رهنمودهایی دارد که راه‏گشا و شنیدنی است. ایشان در این زمینه می ‏فرمایند »:من هر زمانی که به یاد کتاب و وضع کتاب در جامعه خودمان می‏افتم، قلبا غمگین و متأسف می‏شوم. این به خاطر آن است که در کشور ما به هر دلیلی که شما نگاه کنید، باید کتاب اقلاً ده برابر این میزان، رواج و توسعه و حضور داشته باشد. اگر به دلیل پرچمداری تفکر اسلامی و حاکمیت اسلام به حساب بیاورید، این معنا صدق می‏کند؛ چون اسلام به کتاب خواندن و نوشتن، خیلی اهمیت می‏دهد. اگر هر منصفی به بیانات نبیّ مکرم اسلام و ائمه علیه‏السلام و پیشوایان اسلام نگاه کند و ببیند که اینها در چه زمانی به کتاب و کتاب خوانی دعوت می‏کردند و فرا می‏خواندند، همه افسانه‏ها از ذهنش شسته خواهد شد«

پ.ن

تکرار / قبلا در سایت دیگر استفاده شد؛  خودم مچ گیری کردم زحمت برای شما نشه