چند سالی است که بحث تحکیم بنیان خانواده به عنوان هسته تشکیل دهنده جامعه از نکاتی است که نه تنها مورد توجه کارشناسان مسائل اجتماعی و خانوادگی بلکه مورد عنایت و گاها تذکر مقام معظم رهبری قرار گرفته است.

درصد بالای آمار طلاق در جامعه اسلامی کشورمان به حدی است که می تواند شرایط ایجاد دغدغه ای نزدیک به چالش را برای دلسوزان نظام و بنیان خانواده فراهم سازد.

مقام معظم رهبری در مورد اهمیت کانون خانواده می فرمایند: «مقام معظم رهبری: در استحکام بنیان خانواده ، خود زن و شوهر بیشترین نقش را دارند . با گذشت خودشان ، با همکاری خود ، با مهربانی و محبت خوب خودشان - که از همه مهمتر هم محبت است - می توانند این بنا را ماندگار و این سازگاری را همیشگی بکنند.»

ایشان در بیاناتی دیگر در تعرف خانواده اسلامی می فرمایند: « خانواده در اسلام یعنی محل سکونت دو انسان، محل آرامش روانی دو انسان، محل انس دو انسان با یکدیگر، محل تکامل یک نفر به وسیله یک نفر دیگر، آن جایی که انسان در آن صفا می یابد، راحتی روانی می یابد، این محیط خانواده است.»

مقام معظم رهبری در مورد اهمیت برکت و رحمتی که خداوند به واسطه پیوند زناشویی در خانواده ایجاد می کند می فرمایند: « خانواده کلمه طیبه است. کلمه طیبه هم خاصیتش این است که وقتی یک جایی به وجود می آید مرتب از خود برکت و نیکی می تراود و به پیرامون خودش نفوذ می دهد.»

جای تأسف دارد که نه تنها از این فرمایشات به بهترین صورت ممکن و به عنوان نقشه راه زندگی سعادت بار استفاده نمی کنیم بلکه گاها آن را نشنیده و شاید هم در معنای تذکر نپذیریم، تذکری دلسوزانه از سوی رهبری جامعه اسلامی که حکم پدر تمامی کشور را دارد.

اما به راستی در جامعه کهن ایران که ضرب المثل های زیبایی بسیاری در مورد اهمیت بنیان خانواده در فرهنگ عامه آن یافت می شود و احادیث گران بهایی در حفظ این کانون الهی از پیامبر اسلام گرفته تا ائمه اطهار در دسترس عموم قرار دارد؛ چرا باید واژه طلاق قبح و زشتی خود را چنان از دست  بدهد که بنابر بدعتی نوین "جشن های طلاق" در گوشه و کنار محلات ما دیده و شنیده شود.

کجای دین و فرهنگ ما در مورد ولیمه دادن و تقسیم شادی برای از هم گسیخته شدن یک خانواده توصیه هایی می توان یافت!!

پیامبر اکرم (ص) می فرمایند:« زن بگیرید و طلاق مدهید، زیرا خداوند مردانی را که مکرر زن گیرند و زنانی را که مکرر شوهر کنند دوست ندارد»( نهج الفصاحه ص 45 حدیث266)

و در حدیثی دیگر در مورد قبه طلاق حتی به شوخی می فرمایند: « سه چیز است که شوخی در آن روا نیست، طلاق، نکاح و آزادکردن بنده( نهج الفصاحه ص 45 حدیث2259)

همچنین پیامبر خدا در مورد اهمیت ازدواج و بهانه نگرفتن های بی جا در اجرای این امر می فرمایند: « وقتی کسی که خلق و دین وی مایه رضایت است به خواستگاری می آْید به وی زن بدهید و اگر چنین نکنید فتنه و فساد در زمین فراوان خواهد شد. »( نهج الفصاحه ص 43 حدیث274)

و ایشان برای آسان گرفتن ازدواج بین جوانان بالا رفتن نرخ تشکیل خانواده در جامعه اسلامی می فرمایند: « وقتی اشخاص هم شأن به خواستگاری پیش شما آمدند دختران خود را به شوهر بدهید و در کار آنها منتظر حوادث نباشید.» ( نهج الفصاحه ص 44حدیث250)

برخی از جوانان عدم درک متقابل یا انتخاب اشتباه را دلیل طلاق خود بعد از گذشت مدت کوتاهی از زندگی زناشویی اعلام می کنند که در این زمینه هم رسول خدا نقشه راه کوتاه و موفقی را پیش روی جوانان قرار داده است: ایشان می فرمایند: « به اشخاص هم شأن زن بدهید و از اشخاص هم شأن زن بگیرید و محل نطفه های خود را به دقت انتخاب کنید.» ( نهج الفصاحه ص 46حدیث268)

و در مورد ترس از ازدواج و یا طلاق به بهانه های صرفا فقر اقتصادی می فرمایند: « ... هر که به اعتماد خدا و به امید ثواب ازدواج کند بر خدا لازم است که وی را یاری کند و او را برکت دهد.» . ( نهج الفصاحه ص 47حدیث278)

به هر حال احادیث بسیاری در مورد اهمیت ازدواج و بیشتر از آن حفظ کیان خانواده در میان سخنان گوهر بار رسول خدا می توان یافت که کنار هم قرار دادن آنها و عمل به این سفارشات می توان بحران عدم تشکیل خانواده و بدتر از آن بحران طلاق در میان خانواده ها را از بین ببرد.

روانشناسان و جامعه شناسان با توجه به سبک زندگی اسلامی در جوامع اسلامی بر این باور هستند که تقویت بعد عواطف خانوادگی در دنیای صنعتی یکی از ملزومات ایجاد استحکام بنیان خانواده است که هر آنچه در این مسیر از پرتو هدایت سیره و سخنان اهل بیت علیهم السلام استفاده کنیم موفق تر خواهیم بود.

نقشه راه اهل بیت در این زمینه گفت و گو های محبت آمیز بین زن و شوهر، ایجاد رابطه کلامی و ایجاد حس امنیت در خانواده است رسول خدا (ص) در اینباره می فرمایند: « مردی که به زنش بگوید: من تو را دوست دارم اثر این سخن هرگز از دل زن بیرون نمی رود.»

یکی دیگر از این راه های روانشناسانه صدا کردن زن توسط شوهر و یا شوهر توسط زن به بهترین و زیباترین نام هاست. پیامبر در این زمینه می فرمایند: «برای افزایش مهر و صفا در میان مسلمانان همدیگر را با نام زیبا و محترمانه صدا بزنید.»

خوش برخوردی و گشاده روی یکی دیگر از روش های ایجاد محبت بین زن و شوهر و افزایش استحکام خانواده است. استقبال زن از شوهر هنگام ورود به منزل و سلام و احوال پرسی عاشقانه و محبت ورزیدن به او بعد از یک روز سخت کاری می تواند بسیاری از اختلافات را حل و حتی زن و شوهر را برای رسیدن به مقصود خود کمک کند. امام صادق (ع) در این باره می فرمایند: « وقتی شوهر به خانه وارد می شود باید به اعضای خانواده به ویژه همسرش سلام کند.»

گفتن جملات عاشقانه و محبت آمیز بین زن و شوهر می تواند همچنان کانون عشق و محبت آنان را حتی بعد از سال ها زندگی زناشوی گرم نگه دارد چرا که طبق قوانین اسلامی که برگرفته از نیاز روح بشر است، ابزار و اظهار محبت و الفت می تواند بنیان خانواده را تقویت کند. امام صادق (ع) می فرمایند: « اگر شخصی را دوست داشتی، دوستی خو در ابه او اعلام کن، زیرا این عمل انس و الفت را بین شما پایدارت می کند.»

دلجویی کردن از همسر، استقبال و بدرقه او هنگام ورود و خروج از منزل ، حتی سؤال در مورد پخت غذای مورد علاقه شوهر ، بهانه نگرفتن مرد برای غذا و همچنین تلاش شوهر برای فراهم کردن مخارج و مایحتاج همسر و فرزندانش از مهم ترین عواملی است که روانشناس، توجه به آن را مایه قوام استحکام خانواده و طول زندگی زناشویی می دانند .

چه شیرین تر و زیبا است که شوهران با توجه به نیازهای شخصی همسرانشان وسایل مورد نیاز و علاقه اش را به عنوان هدیه به همسرانشان تقدیم کنند چرا که این نکته در روابط زناشویی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و از روی فطرت انسانی مهر و محبت کسی که به انسان هدیه می دهد در دل جای می گیرد.

اما از بعد تربیت خانوادگی قبل از ازدواج و نکات جامعه شناسی می توان گفت: ایمان و فضیلت گرایی اعضای خانواده، جود عشق، مهر و محبت میان اعضای خانواده، آشنایی کامل اعضای خانواده با حقوق و وظایف خود چون

الف) حق والدین بر فرزندان
ب) حق فرزندان بر والدین:
ج) وظیفه ی هر یک از زن و مرد نسبت به کل خانواده
د) حقوق و وظایف زن و شوهر نسبت به یک دیگر

بیشترین تأثیر را در ایجاد استحکام و برقراری عدالت و محبت در بین اعضای خانواده دارد.

همچنین مهرورزی، تفاهم و همکاری میان اعضای خانواده، وجود روحیه ی صبر و پایداری و متانت در فراز و فرودهای زندگی،حاکمیت صداقت در فضای خانواده، مدیریت و برنامه ریزی صحیح در خانواده، رعایت اخلاق نیکو و رعایت ادب و احترام متقابل در خانواده، وجود اعتماد در خانواده و پرهیز از سوء ظ،. پرهیز از آفت حسد، وفاداری اعضای خانواده نسبت به یک دیگر می تواند قطار زندگی را بر ریل های موفقیت به حرکت در آورد.

به قلم منیره غلامی توکلی