درهفته اکرام نیازمندان و ایتام، قرار داریم. شاید در نگاه اول نتوان بین کارآفرینی و اکرام نیازمندان و ایتام، رابطه ای احساس کرد! اما اگر خوب به این دو مقوله مهم اجتماعی – اقتصادی بنگریم، رابطه محکم و منطقی شان را درک خواهیم کرد.

این ضرب المثل که می گوید: « اگر می خواهی نیازمندی را یک روز سیر کنی به او ماهی بده و اگر می خواهی او را برای همیشه بی نیاز بداری، ماهیگیری یادش بده.» مصداق رابطه کارآفرینی و اکرام نیازمندان است.  

آیات قرآن، احادیث اسلامی و روایات بسیاری در خصوص لزوم اکرام نیازمندان، دلجویی از ایتام و اهمیت اشتغال و پرداختن به صنعت وجود دارد که هر کدام از آنها به نحوی راه را برای رسیدن به سر منزل مقصود جامعه اسلامی یعنی برخورداری همه افراد از امکانات مادی و معنوی و در نتیجه پیشرفت و خودکفایی مسلمین فراهم می سازد.

در قرآن از کلمات مترادف "کار و تلاش" فراوان یاد شده است برای مثال؛ در قرآن از کلمه "عمل" با مشتقاتش 366 و کلمه "فعل" با مشتقاتش 107 و کلمه "جهد" با مشتقاتش 41 و کلمه "سعی" با مشتقاتش 30 مرتبه و کلمه "صنع" با مشتقاتش 30 مرتبه و ... استفاده شده است. همچنین در قرآن کریم حدود 400 آیه در تشویق به "کار و تلاش" و بیان ارزش و اهمیت "کار و تلاش"وارد شده است حتی؛ تعدادی از آیات منور قرآن کریم درباره مشاغل پیامبران بزرگوار الهی است هرچند مسئویت خطیر و اصلی همه پیامبران الهی، هدایت جوامع بشری بوده است.

از ائمه اطهار و بالاخص حضرت علی(ع) که این روزها در آستانه ایام شهادت شان هستیم احادیث فراوانی در خصوص اهمیت کار و کارآفرینی، نقل شده است. ایشان می فرمایند:« مِنْ سَبَبِ الْحِرْمَانِ التَّوَانِی»؛« یکی از عوامل محرومیت سستی (در کار) است.» و امام حسین (ع) فرموده اند: « من طلب التجارة استغنی عن الناس» ؛ « کسی که وارد کسب و کار شود،از مردم بی نیاز می شود».

یکی از اهداف کارآفرینی؛ رفع همیشگی نیازمندی نیازمندان و محرومیت زدایی از این قشر است و بنابرگفته مولای متقیان، سستی و بی کاری عامل محرومیت است و مهم ترین راه اکرام محرومان و اقشار کم برخوردار بی نیاز سازی همیشگی آنها از کمک های دیگران است چه اینکه پُر کردن دست خالی نیازمندان در اشتغال و کسب و کار آنهاست .

زنان بی سرپرست، زنان بدسرپرست، معلولان، از کارافتادگان، ایتام نیازمند و قشر کم برخوردار از زمره کسانی هستند که در جامعه باید تحت حمایت کارآفرینی قرارگرفته تا به بی نیازی و عزتمندی برسند.

حتی می توان اینگونه گفت که از منظری دیگر، عزتمندی و زندگی سامان یافته اقشار نیازمند به ویژه بانوان نیازمند اعم از بدسرپرست، بی سرپرست و یا بانوانی که به هر دلیل همسرانشان از کار افتاده شده اند یا مهر قرمز طلاق حمایت اقتصادی یک مرد را از سر آنها بر داشته است یا خدای ناکرده دست به گریبان اعتیاد بوده یا آزاد شده از بند زندان هستند، در گرو اشتغال و کارآفرینی است.

اشتغال چیز که علاوه بر تأمین مخارج زندگی آنها به دست خودشان، نوعی امنیت در حوزه سلامت فردی، اجتماعی، امنیت اخلاقی فردی و اجتماعی در سایه سار بی نیاز آنها از دیگران به وجود می آورد ؛ دیگرانی که گاها گرگ هایی در لباس بره در سطح جامعه به دنبال شکار هستند.

اما به موازات اهمیت آموزه های اسلامی نسبت به کار و تلاش و بی نیازی از خلق خدا، شاهد توجه حق تعالی و پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) در خصوص اکرام نیازمندان و ایتام هستیم، نکته ای که در ماه مبارک رمضان دل های بیدار هر چه بیشتر به آن توجه می کنند.

خداوند در آیه 177 سوره مبارکه بقره می فرماید:« لَیْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَکُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَکِنَّ الْبِرَّ مَنْ آَمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآَخِرِ وَالْمَلَائِکَةِ وَالْکِتَابِ وَالنَّبِیِّینَ وَآَتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَالسَّائِلِینَ وَفِی الرِّقَابِ..»؛ « نیکوکاری آن نیست که روی خود را به سوی مشرق و [یا] مغرب بگردانید بلکه نیکی آن است که کسی به خدا و روز بازپسین و فرشتگان و کتاب [آسمانی] و پیامبران ایمان آورد و مال [خود] را با وجود دوست داشتنش به خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و در راه ماندگان و گدایان و در [راه آزاد کردن] بندگان بدهد.»

در آیاتی از قرآن کریم ، اکرام یتیم و مسکینان گاهی بعد از ایمان به خدا، روز جزا، ایمان به پیامبران و کتابهای آسمانی و فرشتگان، نیکی به پدر و مادر و خویشاوندان .. ذکر شده است .« و اذ اخذنا میثاق بنی اسرائیل لا تعبدون إلا الله و بالوالدین احسانا و ذی القربی و الیتامی و المساکین...» و (یاد آرید) هنگامی که از بنی اسرائیل عهد گرفتیم که جز خدای را نپرستید و نیکی کنید درباره پدر و مادر و خویشان و یتیمان و فقیران.

چه نیکی در حقِ خویشانِ نیازمند، یتیمان و فقیران جامعه می تواند، ارزشمندتر از دست گیری همیشگی از آنها با ایجاد اشتغال و کارآفرینی باشد، چیزی که باعث عزت نفس آنها و پیشرفت روند زندگی شان خواهد شد.

از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است:« أَربَعٌ مَن کُنَّ فیهِ بَنَى اللّه  لَهُ بَیتا فِى الجَنَّةِ: مَن آوَى الیَتیمَ وَ رَحِمَ الضَّعیفَ و َأَشفَقَ عَلى والِدَیهِ وَ أَنفَقَ عَلَیهِما و َرَفِقَ بِمَملوکِهِ؛ چهار چیز است که اگر در کسى باشد، خداوند خانه اى در بهشت براى او بنا مى کند: کسى که یتیمى را پناه بدهد، به ناتوان رحم کند، نسبت به پدر و مادرش دلسوز و مهربان باشد، براى آنها خرج کند و با مملوک خود مدارا نماید.»

حال اگر دایره نگاهمان را گسترده تر کنیم، نیازمند را یک جامعه ببینیم، نیازمندی را در غالب عدم خودکفایی اقتصادی و وابستگی به واردات، تعریف کنیم در این صورت باز هم نگاه قرآنی و آموزه های اسلامی به همان شکل باقی خواهد ماند.

امام خمینی(ره) در این زمینه فرموده اند: «وقتی که یک ملتی دید که از خارج همه چیزش دارد اداره می شود و دیگر احتیاج ندارد، به فکر این نمی افتد که خودش احتیاجش را رفع کند....وقتی این احساس پیدا شد در یک ملتی که من خودم باید هر چیز میخواهم تهیه کنم ،دیگران به من نمی دهند،این احساس اگر پیدا شد،مغزها به راه می افتاد و متخصص در هر رشته ای پیدا می شود و بازوهایی که هر عملی را می توانند انجام بدهند به کار می افتند،کشاورزی را خودشان درست میکنند و کارخانه ها را خودشان راه می اندازند،..»

جامعه نیازمند یا معتاد به واردات! جامعه ای وابسته و آسیب پذیر است، جامعه ای که اقتصاد آن بر پایه مصرف گرایی بنا نهاده شده و سستی در کالبد کارخانجات و صنایع آن جریان دارد چنین جامعه ای نه تنها نمی تواند راه به سر منزل مقصود استقلال و خوکفایی برساند بلکه همیشه از جانب بدخواهان ظالمانه از مسیر پیشرفت و تعالی رانده شده و مورد تهدیدات مختلف در ابعاد گوناگون قرار می گیرد.

 از این روست که رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، امام سیدعلی خامنه ای چندین سال است که نام های با مضامین اقتصاد مقاومتی بر پایه تولیدات داخلی همراه با اقدام و عملی آگاهانه برای سال های قبل و سال جاری ، تدبیر نموده اند.

اقتصاد مقاومتی، اقتصادی مبرا از وابستگی است و یکی از مهم ترین راه های وصول آن حمایت از کار و تولید داخلی است. کاری که کار آفرینش ایرانی، کارفرمایش ایرانی، تولیدش محصول دست کارگر ایرانی و جایگاهش در سبد خرید بانوی ایرانی است.

اما متأسفانه در این چند سال اخیر جز شعار و شعارزدگی از این مفهوم بزرگ چیزی ندیده ایم، شعاری که در پس تعطیل شدن پی در پی کارخانجات به سخره گرفته شده و کارگر ایرانی را در جرگه بی کاران و جویندگان کار قرار داده است و چه بسا بر تعداد نیازمندان متخصص و دارای مهارت جامعه بی افزاید.! و باید به جای تشکیل سازمان های مردم نهاد کمک به نیازمندان و تشکیل ان جی او های کارآفرینی به فکر اکرام بیشتری از افراد نیازمند بود...

 انتهای پیام/ غ