شب قدر

منیره غلامی توکلی

«سُبْحَانَکَ یَا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ خَلِّصْنَا مِنَ النَّارِ یَا رَبِّ»؛ این عبارات، فرازی از دعای جوشن کبیر است که شب نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه مبارک رمضان، آوای آسمانی می شود که جلا یافته با اشک ندامت دیدگان از کرده های ناصواب با زبانی مشترک در گستره جغرافیایی جهان اسلام از فرش به عرش می رسد.

شبی که قلم ها و زبان ها از توصیفش عاجزند

 این شب ها؛ شب های قدر، شب های احیا، شب های زنده کردن دل و اندیشه هاست.. و امشب، گنجیه قدری دیگر بر ما باز می شود. شب قدر، شب رویایی است که خیال از تصور آن عاجز، عقل از درک مفاهیم متعالی آن ناتوان، قلم ها در وصفش الکن و زبان ها از توصیفش  قاصرند.

در "ترجمان القرآن جرجانی "شب قدر، شب اندازه کردن کارها ذکر شده است. صاحب " کشاف اصطلاحات الفنون" می گوید: شب قدر، شبی است با عزت و شرف که هر که در آن طاعت کند عزیز و مشرف گردد.

 مولانا جلال الدین بلخی که بیشترین و دلکش ترین اشعار را در بین شعرا در خصوص رمضان، روزه داری و شب قدر می توان در دیوان او یافت، شب های قدر و احیا را اینگونه توصیف می کند: گر چه ایمان هست مبنى بر بناى پنج رکن / لیک والله هست از آن ها اعظم الارکان صیام / لیک در هر پنج پنهان کرده قدر صوم را / چون شب قدر مبارک هست خود پنهان صیام..

شب های قدر، قلب تپنده بندگی

کاظم صبوری، پژوهشگر و کارشناس ارشد معارف اسلامی در گفت وگو با خبرنگار طنین یاس، می گوید: از فضیلت شب قدر همین بس که بنابر فرمایش امام صادق علیه السلام، شب قدر، قلب شب های ماه رمضان است و پیامبراکرم(ص) این شب را سرور و آقای شب های سال برشمرده اند.

وی ادامه می دهد: کار شب قدر به عنوان قلب رمضان،پمپاژ کردن حال و هوای بندگی، خلوص، عبادت، تضرع و خشوع در برابر حق تعالی و توبه از اعمال نادرست به تمام کالبد روزها و شب های سال است.

قدر، شب تجلی بندگی و مرتبت نزدیکی به خدا

این پژوهشگر مسائل مذهبی می افزاید: با فضیلت‌ترین اعمال در چنین شبی «احیاء» گرفتن می باشد. "احیا" به معنی بیدار ماندن از شب تا سحر، "احیا" به معنی بیدار کردن و بیدار نگه داشتن اندیشه ها از خطا به سمت روشنی و صواب است چرا که لحظه لظحه این مراسم زمانی بی نظیر برای توبه و مورد اکرام پروردگار قرار گرفتن است، عارفان درباره شب قدر گفته‌اند :« این شب، شبی است که سالکان را به تجلی خانه خاص مشرف می‌گرداند تا بدان تجلی قدر و مرتبه خود را نسبت با محبوب بشناسند و آن وقت، ابتدای وصول سالک باشد؛ یعنی جمع و مقام اهل کمال در معرفت.»

قدر ، شب مردن از بدی ها و زشتی ها

صبوری می گوید: اینکه در روایات آمده است، فضیلت شب قدر 1000 ماه است نشان دهنده این مهم است که در ظرفیت شب های قدر آنچنان است که می تواند ما را از خسران یک عمر 85 ساله نجات دهد، عمری که شاید برخی از انسان ها از نعمت آن برخوردار نباشند.

بگذار تا بمیرم در این شب الهی / ورنه دوباره آرم رو روی روسیاهی / چون رو کنم به توبه، سازم نوا و ندبه / چندان که باز گردم گیرم ره تباهی / چون رو کنم به احیاء، دل زنده گردم اما /دل مرده می‏شوم باز با غمزه گناهی/ گرچه به ماه غفران بسته است دست شیطان/  بدتر بود ز ابلیس این نفس گاه گاهی

وی با قرائت این اشعار، یکی از مهم ترین دستاوردهای شب های قدر و احیا را مردن از بدی ها و زنده شدن به خوبی ها عنوان می کند و می گوید: زنده شدن چشم و گوش دل، زنده شدن چشم و گوش سر را نیز به همراه دارد و تا زمانی که ابلیس نفس بار دیگر قوت نگرفته است، این تأثیرات احیا و شب های قدر بر جان و دل افراد باقی خواهد ماند.

اعمال شب قدر

در روایات آمده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: حضرت موسى علیه السلام به خداوند متعال چنین گفت: خدایا! نزدیکى به تو را مى‏خواهم. فرمود: « قُربی لِمَن یَستَیقِظُ لَیلَةَ القَدرِ ؛ نزدیکى به من، براى کسى است که شب قدر را بیدار مى‏ماند».

گفت: خدایا! رحمت تو را مى‏خواهم. فرمود: « رَحمَتی لِمَن رَحِمَ المَساکینَ لَیلَةَ القَدرِ ؛ رحمت من، براى کسى است که در شب قدر بر بینوایان ترحّم کند.»

گفت: خدایا! عبور از صراط را مى‏خواهم. فرمود: « ذلِکَ لِمَن تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فی لَیلَةِ القَدرِ ؛ آن، براى کسى است که در شب قدر، صدقه‏اى بدهد.»

گفت: خدایا! درختان و میوه‏هاى بهشتى مى‏خواهم. فرمود: « ذلِکَ لِمَن سَبَّحَ تَسبیحَةً فی لَیلَةِ القَدرِ ؛ آن، براى کسى است که در شب قدر، تسبیح گوید.»

گفت: خدایا! رهایى از آتش را مى‏خواهم. فرمود: « ذلِکَ لِمَن استَغفَرَ فی لَیلَةِ القَدرِ ؛ آن، براى کسى است که در شب قدر، آمرزش بخواهد و استغفار کند.»

گفت: خدایا! خرسندى تو را مى‏خواهم. فرمود: « رِضایَ لِمَن صَلّى رَکعَتَینِ فی لَیلَةِ القَدرِ ؛ خرسندى من، براى کسى است که در شب قدر، دو رکعت نماز بگزارد.»

و همین روایت به وضوح بیان کننده اعمال شب قدر است، اعمالی که در آن باید احیا گرفت، ناتوانان و ایتام را اکرام کرد، صدقه داد، عبادت و تسبیح خدا را گفت، از گناهان و کارهای زشت استغفار کرد و نماز گزارد...

درک درست از ماه رمضان، شرط  خوب درک کردن شب قدر

معصومه شکری کارشناس مسائل مذهبی در گفت وگو با خبرنگار طنین یاس  ماه رمضان را ماه به ثمر نشستن نیروی انسانیت انسان می داند و می افزاید: اوج ثمردهی این انسانیت در شب‌های قدر است.

این کارشناس مسائل مذهبی در ادامه بارزترین ویژگی شبهای قدر را تسریع در حرکت اسنان به سمت اوج کمال انسانی می داند و می افزاید: شرط لازم برای درک شب‌های قدر ، درک درست از ایام ماه مبارک رمضان است و مشارطه، مراقبه و محاسبه اعمال‌مان از شروط درک فیوضات ماه مبارک رمضان می باشد.

شب تبلور تبری و تولی در دین اسلام

وی شب‌‌های قدر را تبلور تبری و تولی در دین مبین اسلام عنوان می کند و می افزاید: در این شب‌‌ها، خداوند علاوه بر اینکه خواندن زیارت عاشورا، توسل به ائمه اطهار را به مؤمنین سفارش کرده است، لعن بر دشمانان اهل بیت و قاتل امام علی(ع) را نیز جزء عبادات قرار داده است و این مهم حجتی برای ما مسلمانان است که همیشه در کنار توکل به خدا، تأسی به ائمه اطهار(ع) و توسل به آن بزرگواران از استکبار و دشمنان اسلام تبری بجویم.

این کارشناس مسائل مذهبی در ادامه با بیان اینکه شب‌های قدر نماد پیوند قرآن ناطق با قرآن صامت است، می گوید: قرآن ناطق ائمه اطهار و قرآن صامت هم کتاب الهی ما مسلمانان است که پیوند این دو با هم انسان را به سوی سبک زندگی اسلامی و بندگی خالصانه پیش می‌برد.

تفکر در خداشناسی و خودشناسی، بزرگترین عبادت شب‌ قدر

شکری در خصوص کفیت  و کمیت حضور مردم در مراسم شب‌های قدر، خاطرنشان می کند: اعمال شب‌های قدر زیاد و هر کدام دارای محسنات زیادی است اما بزرگان دین ما علاوه بر تلاش برای انجام اعمال شب‌های قدر بر لزوم تفکر به خود و خدا؛ سفارش خاصه داشته‌اند به طوری که بیندیشیم از کجا آمده‌ایم، آمدنمان بهر چه بوده و به کجا می‌‌رویم و در واقع به یک اخلاق توحیدی دست پیدا کنیم.

لزوم رعایت حق‌الناس و مکارم اخلاق در آیین شب قدر

وی ادامه  می دهد : نکته مهمی که احیا کنندگان در مراسم شب‌قدر باید به آن توجه داشته باشند، رعایت حق‌‌ الناس در تمامی ابعاد فعل و رفتار، توجه به حسن خلق، گذشت و رعایت مکارم اخلاقی است تا جایی که خداوند به پیامبر اسلام (ص) فرمود: اگر مکارم اخلاق نداشتی مردم را از پیرامونت پراکنده می‌کردم.

دومین فرصت ..

امشب، دومین شب قدر رمضان امسال را در پیش داریم، شبی که بار دیگر بندگان خاص خداوند از شب تا سحر به احیا می نشینند با هر فراز از دعای جوشن کبیر، نام های خداوند را به نیکی یاد کرده و فقط و فقط از او طلب بخشش، مغفرت،  گشادگی در کارها ، رقم خوردن سرنوشتی نیکو و عاقبتی به خیر می کنند.

اما آنچه در این میان از اهمیت بالایی برخوردار است، تمرین خودسازی و اصلاح درون در شب های ماه رمضان و تثبت آن در شب قدر و تداوم آن در طول سال است.

این شب که بنابر روایات متعدد از ائمه معصومین، با نزول ملائک بر روی زمین از بهترین شب های سال محسوب می شود، قدر و منزلتی دیگر نیز دارد و آن مقدر شدن سرنوشت یک ساله انسان‎ها است.

چرای مخفی ماندن شب قدر

برخی از مفسرین می گویند:  شب قدر، به این جهت قدر نامیده شده که جمیع مقدرات بندگان در تمام سال، در آن شب تعیین می شود در آن شب، مقدرات یک سال انسانها تعیین می گردد و ارزاق و سرآمد عمرها و امور دیگر در آن لیله مبارکه تفریق و تبیین می شود. (تفسیر نمونه، ج27، ص187) ؛ مرحوم علامه طباطبایی می فرماید: ظاهر آن است که مراد از قدر، تقدیر و اندازه گیری است. خداوند در آن شب حوادث یک سال را مقدر می کند از قبیل حیات، مرگ، رزق، سعادت، شقاوت. (المیزان، ج20، ص 379)

شاید بتوان گفت، مخفی ماندن شب قدر در بین چند شب از شب های ماه رمضان و ماه رجب نیز فرصتی برای ماست تا انسان بیشتر به قدر و ارزش آن واقف شود چه  بسیاری از علمای دین عقیده دارند که پنهان ماندن شب قدر در میان این شب ها بدان جهت است که بندگان، به همه این شب ها اهمیت دهند و توفیق عبادت و مناجات هر چه بیشتری یابند و بهره های معنوی افزون تری برند.

در این شب و شب قدر پیش رو که مصادف با شهادت امیرالمومنین علی علیه السلام است، علاوه بر دعا برای عاقبت به خیری خود و فرزندانمان، برای حل مشکلات جهان اسلام و مظلومان کشورهای عراق، سوریه، فلسطین، یمن و بحرین دست به دعا برداریم و برای تعجیل در فرج امام عصر(عج) و سلامتی مقام معظم رهبری و سربازان مدافع حریم های آبی و خاکی ایران اسلامی و حریم اهل بیت علیه السلام دعا کنیم که عزت جهان اسلام در گروه پایمردی و پیروزی آنهاست.

 انتهای پیام/ ت