همه دانستی ها درباره کامل ترین غذای نوزاد
مروز، روز جهانی شیرمادر است. اهمیت شیرمادر در دین مبین اسلام تا حدی است که آیات خاصی از قرآن به این مهم تعلق داشته و روایات بسیار زیادی در زمینه اهمیت شیردهی مادران به فرزندان و همینطور جایگاه و اجر این کار وجود دارد.
آیه 233 سوره بقره مهمترین آیه در خصوص شیرمادر است و در آیات 15 سوره احقاف، آیه 14 سوره لقمان، آیه 23 سوره نساء، آیه 6 سوره طلاق، آیه 2 سوره حج، آیه 7 سوره قصص و آیه 12 سوره قصص؛ مستقیماً بحث شیرمادر مطرح شده است.
همچنین پیامبر اکرم (ص) فرموده اند: « لَیسَ لِلصَّبّیِ لَبَنٌ خَیرٌ مِن لَبَنِ اُمِّهِ» هیچ شیری برای نوزاد بهتر از شیر مادر نیست.) مستدرک الوسائل- جلد 15 و امام صادق(ع) نیز شیرمادر را بهترین شیر برای تغذیه نوزاد دانسته اند« ما مِن لَبَنٍ رُضِعَ به الصبیِّ اَعظَمُ بَرَکَةً عَلَیهِ مِن لَبَنِ اُمِّهِ»؛ هیچ شیری برای تغذیه نوزاد، با برکت تر از شیر مادرش نیست.(وسائل الشیعه –جلد 15) .در روایات اسلامی که کامل ترین و جامع ترین دایرة المعارف طب اسلامی است در با استناد به آیه 15 سوره احقاف حداقل زمان شیر دادن به کودک 21 ماه و حد مطلوب و کامل آن با استناد به آیه233 سوره بقره 24 ماه ذکر شده است . دادن غذای تکمیلی را نیز از زمان رویش اولین دندان های شیری پیشین فک تحتانی (6 ماهگی ) توصیه فرموده اند .وقتی به این همه ریزبینی دین اسلام به ابعاد و آداب مختلف شیردهی می نگریم نه تنها هیچ تمایزی بین آموزه های اسلامی با علوم جدید یافت نمی شود بلکه می توان گفت که علوم و دانسته های جدید بشری باریکه ای از اقیانوس طب اسلامی و آموزه های دینی است.
واکسنی با سه هزار نوع عامل ضد میکروبی
بنابر یافته های پژوهشگران، یک هزار و 606 پروتئین - شامل 524 پروتئین جدید - در شیر مادر شناسایی شده است همچنین شیر انسان به طور چشمگیری دارای سطوح بالایی از پروتیئنی است که در هضم ترکیبات چربی‌مانند موثر بوده و جذب آهن، ویتامین ب 12 و ویتامین دی را به طور بالقوه‌ای افزایش می‌دهد به همین خاطر است که شیر مادر غذای کاملی محسوب شده و به نوعی، دستورالعمل‌های غذایی کاملی را برای نوزاد در حال رشد فراهم می‌آورد.
همچنین تحقیقات از وجود سه هزار نوع عامل ضد میکروبی در شیر مادر ، خبر می دهند که وجود این عوامل موجب شده است تا شیر مادر، عامل مؤثری در کاهش آمار مرگ و میر نوزادان باشد.
آغوز و فواید آن
ایرانیان به نخستین ترشحات سینه مادر آغوز می گویند و مادران نسل به نسل خوردن آغوز توسط نوزاد را به دختران خود توصیه می کنند، بنابر گفته پزشکان مواد مصونیتی آغوز از شیرمادر بیشتر است، بنابراین بدن نوزاد با مصرف شیر آغوز دچار مقاومت بالا میشود. آغوز سرشار از ویتامین‌ها و مواد ارزشمند است و یک مسهل طبیعی است و بدن نوزاد را از بروز بیماری‌ها ایمن می‌کند و روده‌های طفل از مواد ناپاکی که از بدن مادر در وی انباشته شده است پاک می‌کند و پس از مدتی به طور طبیعی که دوره شیرخوارگی کودک تمام شد غدد شیری سینه مادر نیز از ترشح باز می‌ماند.
تطبیق حجم و ترکیبات شیرمادر با سن نوزاد
یکی از ویژگی های شیرمادر تطبیق حجم و ترکیبات آن با سن و همینطور شرایط تولد نوزاد است.
دکتر غلامرضا خاتمی، فوق‌تخصص گوارش اطفال در این زمینه می گوید: هرچند شیر مادر در هفته های اول کم است، اما برای نوزاد کافی محسوب میشود. شیر مادر در هفته‌های اول روزانه بین 60 تا 100 سی‌سی است، اما در حدود 2 تا 3 ماهگی نوزاد به 700 تا 800 سی‌سی می‌رسد. این نوسان در مقدار و ترکیبات شیر مادر ناشی از قدرت بی‌انتهای خداوند است.
وی افزود: اگر کودکی نارس به دنیا آمده باشد و وزن او کمتر از 2.5 کیلوگرم باشد ترکیبات شیر مادر این نوزاد قوی‌تر از مادری است که نوزاد او با وزن 3.5 کیلوگرم به دنیا آمده است؛ زیرا بدن این نوزاد نارس به مواد غذایی بیشتری احتیاج دارد، بنابراین ترکیبات شیر مادری که نوزاد نارس دارد با مادری که نوزادی با وزن طبیعی به دنیا آورده است متفاوت است.
کاهش 22 درصدی مرگ ناگهانی نوزادان باشیرمادر
یکی از اتفاقاتی که متأسفانه برای نوزادان به ویژه نوزادان نارس پیش می آید ، سندرم مرگ ناگهانی است که شیرمادر 22 درصد از بروز چنین اتفاقاتی جلوگیری می کند چرا که باعث تقویت عملکرد ریه های نوزاد شده و از بروز مشکلات تنفسی و تنگی نفس او جلوگیری می کند.
شیر دادن مادر علاوه بر اینکه از سندرم خطرناک مرگ ناگهانی نوزاد تا حد امکان جلوگیری کرده و باعث تقویت عملکرد ریه‌های نوزاد نیز شده، از مشکلات تنفسی و تنگی نفس وی جلوگیری می‌کند.
فاطمه فرهمند فوق تخصص گوارش کودکان معتقد است پس از تولد به دلیل قرار گرفتن نوزاد در معرض عوامل عفونی و با توجه به اینکه سیستم دفاعی بدن هنوز تکامل پیدا نکرده است، تغذیه با شیر مادر می‌تواند باعث جلوگیری از عوامل عفونی و بهتر شدن وزن‌گیری نوزاد شود.
بنابر گفته این پزشک فوق تخصص گوارش کودکان یکی از راههای پیشگیری از ابتلا به عفونتهای ادراری، منتژیت، اوتیت و افزایش ضریب‌هوشی کودکان تغذیه با شیر مادر است.
طبق تحقیقات انجام شده میزان مرگ و میر نوزادانی که از ساعت اول تولد باشیر مادر تغذیه می‌کنند نسبت به دیگر نوزادان حدود 7? کاهش داشته است. همچنین براساس تحقیقات به عمل آمده برای شیرخوارانی که حداقل 3 ماه تغذیه انحصاری از شیر مادر داشته‌اند و از معرض پروتئین شیر گاو دور بوده‌اند، کاهش 30 درصدی بروز دیابت نوع یک گزارش شده است.
تاثیر شیر مادر بر رشد دندان‌های کودک
از دیگر فواید شیر مادر می توان به رشد جسمی بهتر، ضریب هوشی بالاتر و پیشگیری از بیماری‌های مزمن و خطرناک دوران نوجوانی و بزرگسالی اشاره کرد همچین شیردهی مادران علاوه بر بیمه کردن سلامتی جسمی نوزاد در سلامت روانی او در کودکی و بزرگسالی نیز نقش بسزایی دارد من جمله اینکه موجب ایجاد روابط عاطفی نزدیک بین مادر و شیرخوار میشود و به تامین نیازهای احساسی و هیجانی شیرخوار کمک می‌کند.
به صورت تیتروار می توان گفت کودکانی که شیر مادر مصرف می کنند کمتر دچار بیماری های عفونت گوش، لوله تنفسی و ادراری؛مشکلات پوستی؛عفونت دهان و پوسیدگی دندان؛اسهال؛یبوست و نفخ؛ بیماری روده ای؛ آسم حساسیت؛ دیابت چاقی مفرط؛ سرطان در دوران کودکی از جمله سرطان خون و غدد لنفاوی؛ سندروم مرگ ناگهانی نوزاد؛ کم خونی حمله قلبی و سکته می شوند.
هموراه دندان درآوردن بچه ها و بهداشت دهان و دندان آنها برای والدین حتی بعد از گذراندن مراحل نوجوانی و جوانی مهم بوده است. این درحالی است که بخش بسیار مهمی از بهداشت دهان و دندان و سلامت بچه ها به دوران شیرخوارگی آنها بر می گردد. محققان استرالیایی معتقدند که اگر کودکان با شیر مادر تغذیه کنند، دندان‌های سالم‌تر و بدون انحرافی خواهند داشت. این در حالی است که استفاده از پستانک، حتی اگر نوزاد بیشتر مواقع از شیر مادر تغدیه کند، این مزیت را خنثی می‌کند. پیش‌‌تر ثابت شده است که خطر «مال اکلوژن دندانی» (وضعیت قرارگیری غیر‌طبیعی دندان‌ها) در نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند، کمتر است.
فواید شیردهی برای مادران
اما دوران شیردهی مادران که بنابر آموزه های اسلامی و علوم جدید 24 ماه – دو سال – است، دورانی است که سلامتی مادر و نوزاد را با یکدیگر تضمین می کند. بنابر گفته متخصصین و نتایج تحقیقات به عمل آمده کاهش سرطان سینه، کاهش استرس و اضطراب را از جمله فواید تغذیه با شیر مادر برای مادران است.
همچنین شیر دهی کمک می کند تا رحم به اندازه قبل از بارداری برگردد؛ برای تولید شیر، بدن به طور طبیعی کالری می سوزاند که به کاهش وزن کمک می کند، پرولاکتین (Prolactin)، هورمون تولیدکننده شیر، احساس آرامش در مادر ایجاد می کند. این دسته از مادران کمتر دچار استرس می شوند زیرا کودکانشان کمتر بیمار می شوند. در این مادران، خطر بروز دیابت نوع 2، سرطان سینه، تخمدان، کمبود آهن، افسردگی پس از بارداری و پوکی استخوان کاهش می یابد.
با وجود اطلاعات و سواد علمی و دانشگاهی مادران جوان ایران اما همچنان شاهد کم توجهی به شیردهی از جانب بانوان هستیم که اشتغال و همچنین در برخی از شرایط توجه به حفظ زیبایی اندام باعث می شود مادران کم تر رغبت به تغذیه نوزادان از شیر خود باشند. آمار بیانگر این است که 53 درصد نوزادان ایرانی تا دو سالگی با شیر مادر تغذیه می‌شوند!
خوراکی های زیاد کننده شیر مادر
شیردهی منظم یکی از راه های افرایش شیر مادران است. همانطور که شیردادن مادر به نوزاد بر سلامت روحی و جسمی هر دو آنها تأثیرگذار است، مسائل روحی ، جسمی و تغدیه مناسب می تواند بر حجم شیر مادر تأثیرگذار باشد
دختر خدیجه رحامانی متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی معتقد با تاکید براینکه مادران پس از زایمان باید مواد غذایی را که شامل تمام گروه‌های مفید غذایی باشد، استفاده کنند، افزود: زنان در دوران بارداری باید به صورت متوسط 200 تا 300 گرم کالری دریافت کنند که این نیاز در زمان شیردهی به 2 برابر افزایش می‌یابد به گونه‌ای که مادران باید بعد از زایمان 500 تا 600 گرم کالری دریافت کنند.
وی افزود: بنابراین به مادران تاکید میشود در 6 ماه اول بعد از زایمان از رژیم غذایی کاهش وزن پیروی نکنند، زیرا کاهش میزان کالری دریافتی موجب کاهش میزان شیر مادر میشود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به مصرف مایعات بعد از هر بار شیردهی تاکید کرد و گفت: به مادران توصیه میشود بعد از هر بار شیردهی یک لیوان مایعات از جمله شیر و آب استفاده کنند زیرا مصرف مایعات موجب افزایش میزان شیر مادر میشود.
این متخصص تغذیه در بخش دیگری از سخنانش یادآور شد: مصرف گروه لبنیات، نان و غلات، گوشت و جانشینان آن، سبزیجات و میوه‌های تازه از دیگر مواد غذایی بسیار مهم هستند که مصرف آن در دوران شیردهی برای مادران ضروری است.
رحمانی افزود: شیردهی و مکیدن پستان توسط نوزاد نیز باعث افزایش میزان شیر مادر میشود به گونه‌ای که تحقیقات نشان داده است میزان شیر مادرانی که شیردهی ندارند بسیار کمتر از مادرانی است شیردهی منظم دارند.
چرایی کم توجهی مادران به شیردهی
از مهم ترین عوامل کم توجهی به تغذیه نوزادان با شیر مادر را می توان به عدم حمایت از مادران به ویژه مادران شیرده شاغل دانست از این رو یکی از ضرورت‌ها در خصوص لزوم تغذیه نوزادان با شیر مادر، حمایت و حفاظت بهینه از مادران شیرده است تا بتوانند از عهده آن برآیند. بسیاری از رویه‌های معمول مانند جداکردن مادران از نوزادان، تغذیه نوزادان با شیرخشک و عدم تهسیل استفاده نوزادان از شیر مادر، در عمل سبب میشود که امکان تغذیه نوزادان با شیر مادر کاهش یابد و در نتیجه سلامت مادر و نوزاد در معرض خطر قرار گیرد. بعد از زایمان باید حمایت‌های بهینه و مناسب از مادران صورت گیرد تا بتوانند بهتر به نوزادان خود شیر بدهند و حمایت‌هایی که مانع شیردهی مادران است، اساساً باید جایگزین شود.
بسیاری از مادران که بعد از زایمان، به اشتغال و محیط کار باز می‌گردند، در عمل، قادر به شیردهی به نوزادان خود نیستند. در بسیاری موارد مادران شاغل، زمان کافی برای شیردهی را ندارند؛ لذا ممکن است از شیوه‌های مانند گرفتن شیر قبل از حضور در محل کار و ذخیره کردن آن استفاده کنند.
انتهای پیام/ ت
