به مناسبت بزرگداشت حافظ شیرازی
حافظ هم مضمون گراست و هم معنیگرا
وجه امتیاز مهم دیگر حافظ در تلقی اوست از شعر. به یک تعبیر قدیمی میتوان شعرای فارسی را به دو دسته لفظگرا و معنیگرا تقسیم کرد که مثلا عنصری، انوری، خاقانی، و کمالالدین اسماعیل لفظگرا؛ و منوچهری، ناصرخسرو، عطار، و مولانا معنیگرا هستند. بعضی نیز به یکسان لفظگرا و معنیگرا هستند که بالطبع مقام هنری شامخی دارند. همچون رودکی، فردوسی، نظامی، ستائی، خیام و سعدی و حافظ. این تقسیمبندی حرف تازهای در بر ندارد. لذا، تقسیمبندی دیگری مطرح میکنیم که اندکی متفاوت با این تقسیم و کار سازتر است و آن تقسیم شاعران به مضمونپرداز و معنیپرداز است. فرق «مضمون» با «معنی» این است که مضمون عبارتست از معنی جزئی متکی به مناسبات لفظی و رایج در سنت شعر و با موجودات و روابط شعری سر و کار دارد. معنی عبارتست از فکر و فرهنگی که لزوماً شاعرانه نیست ولی در شعر بیان میشود. به عبارت دیگر ما بازاء آن فقط عالم تخیلآمیز و مجازی شعر و سخن نیست، بلکه ما بازاء غیرشعری هم دارد و راه به زندگی میبرد.