علیرضا مالمیر نویسنده طنین یاس
در جنگ نهروان هنگامی که حضرت علی(ع) از کنار کشتگان خوارج می گذشتند، فرمودند: وای به حال شما! آن که شما را فریب داد، به شما زیان رساند.
گروهی پرسیدند: چه کسی آنان را فریفت؟
امام(ع) در پاسخ فرمودند: شیطان گمراه کننده، و نفسی که به بدی فرمان می دهد آنان را به آرزوها مغرور ساخت و راه گناه را بر ایشان آماده کرد و به آنان وعده پیروزی داد و سرانجام به آتش جهنم گرفتارشان کرد. 
علل انحراف خوارج/حکمت 323نهج البلاغه
از دیر باز وجود مسئله انحرافات فکری مورد بحث و توجه قرار داشت. این مسئله مختص دوران معاصر نبوده،بلکه از خلقت ادم این موضوع خود باعث بوجود آمدن جریان های تاثیر گذار بر روند سیاسی و اجتماعی دوران های مختلف تاریخ بشر بوده است.
برای مثال کشتن "هابیل " به دست برادر خویش "قابیل" برای یک تصور و گمان اشتباه در مورد قبول واقع  افتادن قربانی نزد خداوند،خود سرآغاز یکی از انحرافات فکری توسط بشر در تاریخ بوده است.
از دیگر موارد می توان به جریان "گوساله سامری" در قوم بنی اسرائیل در زمان  حضرت موسی(ع) اشاره کرد که در زمان غیبت ایشان رخ داد.  در میان قوم بنی اسرائیل شخصی به نام "سامری " طی یک جریان از قبل طراحی شده با ساختن یک گوساله از جنس طلا و دعوت مردم این قوم به پرستش این تندیس طلائی موجب انحراف فکری  و عملی قوم بنی اسرائیل از راه بندگی و اطاعت پیامبر خدا را فراهم  کرد .
تاریخ صدر اسلام هم از این دست انحرافات بسیار به خود دیده است. پس از رحلت پیامبر بزرگ اسلام حضرت محمد(ص) بود که فصل تازه ای از انحراف عده ای مسلمان نما در مورد جانشینی ایشان به وجود آمد.
ایجاد شورای سقیفه برای انتصاب جانشین پیامبر، قرائت جدید از دین در بازه زمانی رحلت  ایشان تا زمان حکومت حضرت علی(ع) و جریانات پس از ان،بدعت های فکری "معاویه" در زمان حکومت حضرت علی(ع) به جهت تقابل مستقیم و غیر مستقیم با ایشان ،اعلام موجودیت گروه خوارج و از این دست جریانات که جزء نحله های انحرافی و بدعت در اصل دین به شمار می روند.
متاسفانه یکی ازظرفیت های معطل مانده تاریخ پژوهی در عصر حاضر کمرنگ بودن رویکرد نقادانه و تحلیل گرانه به جریان شناسی این انحرافات فکری و عملی به صورت دقیق و کارشناسانه است که باعث محجور ماندن این موضوع اساسی شده است. جای دارد دین پژوهان و مورخین نسبت به  شناخت جریان و آسیب شناسی این انحرافات و بدعت های فکری در مبانی دینی اقدامات شایسته ای انجام دهند و مرزبندی روشن و شفافی را در تفکیک عقاید باطل و آرای حقیقی ایجاد کنند.

ادامه مطلب...